અભદ્રભાષાનો વધતો પ્રયોગ .

યુટયુબર રણવીર અલ્હાબાદિયાની વાંધાજનક ટિપ્પણીથી ઉભા થયેલા વિવાદને પગલે, ગુરુવારે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા OTT પ્લેટફોર્મ માટે જારી કરાયેલી સલાહકારીએ સ્વાભાવિક રીતે જ બધાનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. જોકે, સરકાર આ મામલે ઘણો સંયમ રાખી રહી હોય તેવું લાગે છે અને તેનું તાજેતરનું પગલું મુખ્યત્વે સુપ્રીમ કોર્ટના કડક વલણ સાથે જોડાયેલું છે. પરંતુ આ પગલું ઘણા પ્રશ્નો પણ ઉભા કરી રહ્યું છે. છેલ્લા કેટલાક વરસોથી ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર બહુ જ આસાનીથી બદતમિઝ ભાષાના પ્રયોગો ચાલે છે જે સરકારને સંભળાતા નથી. ઉપરાંત જે શોર્ટસ એટલે કે ચાટુક્તિભર્યા ટૂંકા ને ટચ વીડિયો પ્રસારિત થાય છે તેમાં પણ હલકટ શબ્દ પ્રયોગો અથવા દ્વિઅર્થી સંવાદો અને વિધાનો હોય છે તેના તરફ પણ સરકારે કદી ધ્યાન આપ્યું નથી ને એનું જ પરિણામ છે કે દેશમાં અલ્હાબાદિયા જેવા ઘટનાક્રમો આકાર લેવા લાગ્યા છે.

ભારત જેવા સમાજમાં જ્યાં પારિવારિક મૂલ્યો છે, ત્યાં આવી હીન ટિપ્પણીઓ સામે આવે ત્યારે વિવાદ ઉભો થાય તે સ્વાભાવિક છે. તે પછી, ઘણા રાજ્યોમાં નોંધાયેલી FIR પણ, અમુક અંશે, આ વિવાદોનું એક પરિણામ ગણી શકાય. પરંતુ આ એક શોમાં કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓના આધારે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાને ચર્ચાના ક્ષેત્રમાં લાવવો કેટલો યોગ્ય અને જરૂરી છે તે પ્રશ્ન છે. કદાચ એટલા માટે જ સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણીઓને ધ્યાનમાં રાખીને માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે OTT પ્લેટફોર્મ માટે એક સલાહકારી જારી કરી છે, પરંતુ તે તમામ સંબંધિત કાયદાઓની હાલની જોગવાઈઓનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટેની સલાહ સુધી મર્યાદિત છે. આ સંદર્ભમાં કોઈપણ ખામી હોવા છતાં, તે સ્વ-નિયમનકારી પ્રણાલીના ઉપયોગને પ્રાથમિકતા આપી રહી હોય તેવું લાગે છે. સરકારની એ સલાહકારી ઝેર વિનાના સાપ જેવી છે એટલે લોકો એને દોરડું માનીને ફેંકી દેશે એમાં કોઈ શંકા નથી.

આપણા દેશનું ન્યાયતંત્ર શરૂઆતથી જ નાગરિકોની અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રતા અંગે સંવેદનશીલ રહ્યું છે. સિત્તેરના દાયકાના મધ્યમાં લાદવામાં આવેલી કટોકટીના ટૂંકા ગાળા સિવાય, જ્યારે પણ આ અધિકારને અવરોધવાનો કે પ્રતિબંધિત કરવાનો સભાન કે અજાણતા પ્રયાસ થયો, ત્યારે સુપ્રીમ કોર્ટે ખુલ્લેઆમ તેનો બચાવ કર્યો. તેથી, એક સર્વસંમતિથી અભિપ્રાય હતો કે બંધારણના અનુચ્છેદ ૧૯(૧)(ચ) હેઠળ અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રતાની મર્યાદાઓ પણ બંધારણના અનુચ્છેદ ૧૯(૨) દ્વારા નક્કી કરવામાં આવી છે. આ મર્યાદાઓ લંબાવવા માટે કોઈ બહાનું વાજબી ગણવામાં આવશે નહીં. રણવીર અલ્હાબાદિયા સંબંધિત વર્તમાન કેસમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે ધરપકડમાંથી રાહત આપી છે, પરંતુ આ ટિપ્પણીઓ પર માત્ર તીવ્ર નારાજગી દર્શાવી ન હતી, પરંતુ આ યુટયુબર્સને આગામી આદેશો સુધી કોઈપણ વીડિયો અપલોડ કરવા અથવા કોઈપણ શો કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. પ્રશ્ન એ છે કે શું ઇન્ટરનેટ અને સોશિયલ મીડિયાના આ યુગમાં, સુપ્રીમ કોર્ટને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના અવકાશને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવાની જરૂર લાગે છે?

સુપ્રીમ કોર્ટમાં યુટયુબર રણવીર અલ્હાબાદિયાના વિવાદની સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે રણવીરને સખત ઠપકો આપ્યો છે. કોર્ટે તો એમ પણ કહ્યું કે યુટયુબરનું મન ગંદકીથી ભરેલું હતું. હવે સુપ્રીમ કોર્ટે યુટયુબ અને સોશિયલ મીડિયા પર ફેલાતા પોર્નોગ્રાફિક કન્ટેન્ટ અંગે પણ કેન્દ્ર સરકાર પાસેથી જવાબ માંગ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે, 'ઇન્ડિયાઝ ગોટ લેટેન્ટ' વિવાદ પર યુટયુબર રણવીર અલ્હાબાદિયાની અરજી પર સુનાવણી કરતી વખતે, કેન્દ્રને પૂછયું છે કે શું તે યુટયુબ અને સોશિયલ મીડિયા પરના શો જેવી અશ્લીલ સામગ્રીને નિયંત્રિત કરવા માટે કોઈ પગલાં લેવાની યોજના ધરાવે છે કે નહિ.

સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંત અને એન. કોટિશ્વર સિંહની બેન્ચે બીજા કેસ માટે હાજર રહેલા એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ ઐશ્વર્યા ભાટીને પૂછયું કે શું કેન્દ્ર યુટયુબ જેવી વેબસાઇટ્સ તેમજ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર ઇન્ડિયાઝ ગોટ લેટેન્ટ જેવી અશ્લીલ સામગ્રીને નિયંત્રિત કરવા માટે પગલાં લેશે?આ મુદ્દાને ગંભીર ગણાવતા, બેન્ચે રણવીર અલ્હાબાદિયાની અરજી પર આગામી સુનાવણી દરમિયાન એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ અને સોલિસિટર જનરલને કોર્ટને મદદ કરવા કહ્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં અલ્હાબાદિયાની અરજીની સુનાવણી દરમિયાન, જસ્ટિસ સૂર્યકાંતે કહ્યું, તમારા શબ્દો તમારા માતાપિતા, તમારી બહેનોને શરમાવશે. તમે અને તમારા લોકોએ વિકૃતિ બતાવી છે.