કલકત્તાના લાંબા પડછાયા .

કોલકાતામાં એક તાલીમાર્થી મહિલા ડૉક્ટર પર બળાત્કાર અને હત્યાની ઘટના સામે ડૉક્ટરોનું આંદોલન વાજબી આધાર ધરાવે છે. એવું પણ કહી શકાય કે આ મુદ્દે લોકોના રોષને કારણે સરકારી તંત્રમાં કાયદાકીય કાર્યવાહી અંગે જાગૃતિ જોવા મળી રહી છે. સીબીઆઈ પણ આ મામલાની તપાસ કરી રહી છે અને સુપ્રીમ કોર્ટ પણ આ મુદ્દે મહત્ત્વના સવાલો ઉઠાવી રહી છે, જેના જવાબ આપવા પશ્ચિમ બંગાળ સરકાર માટે મુશ્કેલ બની રહ્યા છે. ઘટના બન્યા પછીની ઘટનાઓમાં બંગાળ સરકારી તંત્ર અને સ્થાનિક પોલીસ તંત્રના કાળા ડિબાંગ અપરાધી ચહેરાઓ સપાટી પર આવ્યા છે. આ બધું દેશની દૂરૂદૂરની જનતા બહુ નિકટથી જાણવા લાગી છે અને સમજવા પણ લાગી છે કે તેઓનો વર્તમાન કેવો છે.

પરંતુ આનું એક પાસું એ છે કે રાજ્યમાં આ ઘટના સામે તબીબો દ્વારા શરૂ કરાયેલા અને છેલ્લા એક મહિનાથી ચાલુ રહેલા વિરોધ પ્રદર્શનને કારણે સરકારી હોસ્પિટલોમાં તબીબી સેવાઓ સાવ ખોરવાઈ ગઈ છે. આ સપ્તાહારંભે આ મુદ્દે સુપ્રીમ કોર્ટમાં ચાલી રહેલી સુનાવણી દરમિયાન પશ્ચિમ બંગાળ સરકારે કહ્યું કે ડોક્ટરોના વિરોધને કારણે અદ્યાપિ ૨૩ દર્દીઓએ જીવ ગુમાવ્યા છે. ડૉક્ટરોની હડતાળ અને તેમના ગુસ્સા પાછળનો તર્ક સમજાવો અઘરો કે અયોગ્ય નથી, પરંતુ અફસોસની વાત એ છે કે કોલકાતામાં બનેલી દુઃખદ ઘટનામાં આરોપીઓ અને શંકાના દાયરામાં રહેલા અન્ય લોકો સામે કાર્યવાહી કરવામાં જરૂરી તકેદારી દાખવવામાં આવી ન હતી. આ જ કારણ છે કે સમગ્ર દેશમાં આ ઘટના સામે રોષ જોવા મળેલો છે. આમાં દેશના જુદા જુદા ભાગમાં ઉભરી રહેલા ડોકટરોના આંદોલન પણ સામેલ છે.

આમ, થોડા સમય પહેલા જ્યારે આ કેસની સુનાવણી કરતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે ડોકટરોને કામ પર પાછા ફરવાનું કહ્યું હતું, ત્યારે દિલ્હીની કેટલીક હોસ્પિટલોના ડોકટરોએ પણ અદાલતના સૂરમાં સૂર પૂરાવીને સહુ તબીબોને ફરજ પર પાછા ફરવાનું કહ્યું હતું, પરંતુ પશ્ચિમ બંગાળમાં ડોકટરોનું આંદોલન તેમની માંગણીઓ પર અડગ રહ્યું છે. એ વાત છાની રહી નથી કે જો કોઈ કારણસર સરકારી હોસ્પિટલોમાં તબીબી સેવાઓ ઠપ થઈ જાય છે, તો તેની સીધી અસર ત્યાં આવતા દર્દીઓના સ્વાસ્થ્ય પર કે એમના અસ્તિત્વ પર પડે છે, જેઓ સામાન્ય રીતે ગરીબ વર્ગમાંથી આવે છે. આવા દર્દીઓ અને તેમના પરિવારો મોંઘી ખાનગી હોસ્પિટલો કે ડોકટરોના દવાખાનામાં જઈને સારવાર કરાવવાની આર્થિક ક્ષમતા ધરાવતા નથી.

તેઓ સામાન્ય રીતે સારવાર માટે સરકારી હોસ્પિટલો પર જ આધાર અને વિશ્વાસ રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં ડોક્ટરો પોતાની ફરજ પર ન હોવાની મુશ્કેલી ગરીબ પરિવારોએ સહન કરવી પડે છે. આ ક્રમમાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા કોર્ટમાં આપવામાં આવેલા ૨૩ દર્દીઓના મૃત્યુના આંકડા સાચા હોય તો તે ચિંતાજનક છે. અમુક સમયે, તબીબી સારવાર અથવા હોસ્પિટલોમાં કામને કોઈ પણ રીતે આવશ્યક સેવાઓ તરીકે જોવામાં આવે છે. તાલીમાર્થી દ્વારા ડૉક્ટર પર બળાત્કાર અને હત્યાથી દરેક વ્યક્તિ દુઃખી અને ગુસ્સે છે, પરંતુ સરકારની હોસ્પિટલો પર નિર્ભર રહેતા દર્દીઓનો જીવ બચાવવામાં પડતી મુશ્કેલીના મુદ્દે વિરોધ કરી રહેલા તબીબોએ પણ પોતાની જવાબદારી સમજવી જોઈએ તેવી પણ જરૂર છે.

ઘટનાની તપાસ, ગુનાના પુરાવા અને ગુનેગારને મહત્તમ કડક સજાની બાબતમાં જો સરકાર હવે કાયદાકીય કાર્યવાહીના કોઈપણ પાસાં પ્રત્યે ઢીલું વલણ અપનાવશે તો પ્રજાનો રાખમાં છદ્મ અંગારા જેવો આક્રોશ ફરીથી સમગ્ર દેશભરમાં ઉભરશે. સમગ્ર ઘટનાનો પડછાયો બહુ લાંબો છે અને મમતા સરકાર હજુ પણ માત્ર બાહ્ય દેખાડામાંથી ઊંચી આવી નથી. એનું ધ્યાન સવાઈ કેન્દ્ર સરકાર સાબિત થવામાં છે. હકીકતોના અને સિદ્ધાન્તોના અમલીકરણમાં તૃણમૂલ બહુ જ પછાત છે અને એટલે મમતાની દાનત સારી હોવાનો કોઈ પૂરાવો તબીબોને ગળે ઉતરતો નથી.

આપણા દેશમાં પાછલા કેટલાક વરસોથી રાજ્ય સરકારો પોતાને ઘર આંગણે બનતા લોક અપરાધી કિસ્સાઓમાં દાખલો બેસે એવાં પગલાં લેવામાં કંગાળ અને અશિક્ષિત સાબિત થઈ રહી છે. વિવિધ રાજ્યોની દરેક મોટી કરૂણાન્તિકાઓમાં કેન્દ્ર સરકાર અને સર્વોચ્ચ અદાલતે હસ્તક્ષેપ કરવો જ પડે છે ને રાજ્ય સરકારોનો પનો બહુ ટૂંકો પડે છે. આ હકીકત પણ મૂળ ઘટના જેટલી જ દુઃખદ છે. આમાં ગુજરાત, બંગાળ સહિત દેશના અનેક રાજ્યો સમાવિષ્ટ છે.