કોંગોમાં નવી ચિનગારી .

કોંગોના ડેમોક્રેટિક ગણરાજ્ય માટે નાગરિક સંઘર્ષ કોઈ નવી વાત નથી, પરંતુ બળવાખોર ગઠબંધન M23 દ્વારા ખનિજ સમૃદ્ધ શહેર ગોમા પર કબજો મેળવવાનો તાજેતરનો ઘટનાક્રમ, કોંગો સરકાર માટે અપમાનજનક ફટકો છે, જેણે પછીથી પોતાના કપાયેલા નાકને શોધી મૂળ સ્થાને ચિપકાવવાની પ્રતિજ્ઞાલીધી છે. દેશના પૂર્વમાં M23, જેનું નામ ૨૩ માર્ચ ૨૦૦૯ ના રોજ તુત્સીની આગેવાની હેઠળના બળવાખોર જૂથ અને કોંગો સરકાર વચ્ચે થયેલા નિષ્ફળ શાંતિ કરાર પરથી લેવામાં આવ્યું છે, તે કોંગોના તુત્સી વંશીય લઘુમતીના અધિકારોના રક્ષણ માટે લડવાનો દાવો કરે છે. આવતીકાલની દુનિયામાં જે ભદ્ર અપરાધી જૂથો પેદા થવાના છે તે આવા જ લોકહિતના મહોરાં પહેરેલા હોવાના. દરેક અન્ય દેશના ઘટનાક્રમોમાં જે ઈતર પ્રજા પોતાનું પ્રતિબિંબ જોતી રહે તે પ્રજા જ હવે સાવધ ગણાશે. સરહદોની આગ અનેક દેશોની ભીતર આવી ગઈ છે અને દુશ્મનો પોતાની ધરતી પર પેદા થયેલા છે. કોંગો એનો નમૂનો છે.

કોંગો અને યુએનના નિષ્ણાતો કહે છે કે તુત્સીની આગેવાની હેઠળની સરકાર દ્વારા શાસિત પડોશી રવાન્ડા M23ને સમર્થન આપી રહ્યું છે. ૨૦૧૨માં, તેની રચનાના થોડા સમય પછી, M23એ ગોમાના મોટાભાગના ભાગ પર નિયંત્રણ મેળવ્યું. પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણને કારણે તેને પોતાના પગલાં પાછાં ખેંચવા પડયા. તુત્સીઓ માટે રાજ્ય રક્ષણના બદલામાં M23 બળવાખોરો કોંગો સેનામાં જોડાવા સંમત થયા ત્યારે થોડી શાંતિ થઈ. પરંતુ ૨૦૨૧માં, જૂથે ફરીથી હથિયાર ઉપાડયા અને લડાઈનો એક નવો રાઉન્ડ શરૂ કર્યો. ગયા અઠવાડિયે ગોમાના પતન પછી, રવાન્ડાના રાષ્ટ્રપતિ પોલ કાગામેએ યુદ્ધવિરામની હાકલ કરી હતી, પરંતુ તેની બહુ ઓછી અસર થઈ હતી. બીજી તરફ, કોંગોએ ગોમાના પતનને યુદ્ધની ઘોષણા ગણાવી છે અને જોરદાર લશ્કરી પ્રતિક્રિયા આપવાની ધમકી ઉચ્ચારી છે.

કોંગોમાં કટોકટીની અવદશા ૧૯૯૪ના રવાન્ડાના નરસંહારથી શરૂ થઈ હતી, જેમાં વંશીય હુતુ લશ્કર દ્વારા અંદાજે ૮ લાખ લોકો માર્યા ગયા હતા. ૧૯૯૦ના દાયકાના મધ્યમાં નરસંહાર શાસનના પતન પછી જ્યારે હજારો હુતુઓ તેમના ઘરે પાછા ફર્યા હતા. કિગાલી, રવાન્ડાથી કોંગો તરફ ભાગી રહેલા લોકોએ અને કોંગોના સ્થાનિક તુત્સીઓએ સ્વબચાવ માટે શસ્ત્રો ઉપાડયા. રવાન્ડાએ કોંગોમાં લશ્કરી રીતે ઘૂસણખોરી કરી છે, તેના પર ભૂતકાળના નરસંહારમાં સામેલ લોકોને આશ્રય આપવાનો આરોપ છે. આજે રવાન્ડા અગાઉ કરતા ઘણું મજબૂત છે. ભૂતપૂર્વ ગેરિલા નેતા કાગામેએ અર્થતંત્રને આધુનિક બનાવ્યું છે અને એક શિસ્તબદ્ધ સૈન્ય બનાવ્યું છે. રવાન્ડાએ પશ્ચિમી દેશો સાથે પણ ગાઢ સંબંધો વિકસાવ્યા છે, જે કાગામેને અસ્થિર પ્રદેશમાં સ્થિરતા લાવનાર બળ તરીકે જુએ છે. યુએન મિશનમાં હવે રવાન્ડા પોતાના સુરક્ષા દળો મોકલે છે. તેથી, ૨૦૧૨થી વિપરીત, કાગામે આ વખતે ખૂબ જ મજબૂતાઈથી પોતાનાં પત્તાં રમી રહ્યા છે.

આ સંઘર્ષે કોંગોની અંતર્ગત નબળાઈઓ અને રવાન્ડાની અસલામતી અને મહત્ત્વાકાંક્ષાઓને ખુલ્લી પાડી છે, પરંતુ નરસંહારના અંતના ૩૦ વર્ષ પછી પણ, આ સંઘર્ષ પ્રદેશના વણઉકેલાયેલા વંશીય મુદ્દાઓનો પુરાવો છે. કોંગો નામ કોંગો નદી પરથી રાખવામાં આવ્યું છે, જેને ઝૈર નદી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. કોંગો મધ્ય આફ્રિકામાં સ્થિત હોવા છતાં, તે આર્થિક અને પ્રાદેશિક રીતે દક્ષિણ આફ્રિકા સાથે જોડાયેલું છે, જેનું કારણ સધર્ન આફ્રિકન ડેવલપમેન્ટ કોમ્યુનિટી (SADC) નામની સંસ્થા છે. તેની ઉત્તરમાં મધ્ય આફ્રિકન પ્રજાસત્તાક અને સુદાન, પૂર્વમાં યુગાન્ડા, રવાન્ડા અને અંગોલા અને પશ્ચિમમાં કોંગો પ્રજાસત્તાકની સરહદ છે. પૂર્વમાં, ટાંગાનિકા તળાવ દેશને તાંઝાનિયાથી અલગ કરે છે.

જ્યારે કોંગો પર બેલ્જિયમનું શાસન હતું, ત્યારે 'બેલ્જિયન કોંગો' તરીકે ઓળખાતા આ દેશમાં છ પ્રાંત હતા. સ્વતંત્રતા પછી, તેમાં કેટલાક વિભાગો અને ફેરફારો કરવામાં આવ્યા. ૨૦૦૫માં મંજૂર થયેલા કોંગો રાષ્ટ્રીય બંધારણ હેઠળ, દેશમાં ૨૫ નવા પ્રાંતો બનાવવાના હતા, પરંતુ આ હજુ સુધી બન્યું નથી. ડેમોક્રેટિક રિપબ્લિક ઓફ કોંગો (DRC), જે પશ્ચિમ યુરોપના કદ જેટલો છે, તે સબ-સહારન આફ્રિકા (SSA)નો સૌથી મોટો દેશ છે. તે અસાધારણ કુદરતી સંસાધનોથી સંપન્ન છે, જેમાં કોબાલ્ટ અને તાંબુ જેવા ખનિજો, જળવિદ્યુત ક્ષમતા, નોંધપાત્ર ખેતીલાયક જમીન, અપાર જૈવવિવિધતા અને વિશ્વના બીજા સૌથી મોટા વરસાદી વનનો સમાવેશ થાય છે. અહીં બધું જ છે પરંતુ જિંદગીની શાન્તિ ક્યાંય નથી.