ટ્રમ્પના તરંગોની પીછેહઠ .

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના રાષ્ટ્રપ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ હજુ તેમની અનેક મનઘડંત નીતિઓથી દુનિયાની નવી ઉપાધિનું કારણ છે, કારણ કે વગર યુદ્ધે લાખો લોકો વિસ્થાપિત થવાની દહેશત છે. જેઓના જીવન એકદમ સેટ છે અને જેઓ અમેરિકામાં પોતાના સુવર્ણયુગના મધ્યાકાશમાં સુખ ભોગવે છે તેઓને એકાએક સફાળા દોડતા કરી દેવામાં ટ્રમ્પ કામયાબ થયા છે. એમણે જે દંડ પછાડયો છે તે કાનૂનનો છે, પરંતુ એના પડછાયા બહુ લાંબા છે. એકલા કાયદાના દંડ પછાડવાથી લોકજીવન ચાલે નહીં. ખુદ અમેરિકન ન્યાયતંત્ર આ ગંભીર વાત અમુક હદ સુધી તો સમજે છે અને અત્યારે તો એ જ ડૂબતાના તરણા જેવું આશ્વાસન છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની નીતિગત કાર્યસૂચિને ગંભીર રાજકીય ફટકો ત્યારે પડયો જ્યારે તેમના વહીવટીતંત્રના મેનેજમેન્ટ અને બજેટ (OMB) ઓફિસ દ્વારા જારી કરાયેલા વિવાદાસ્પદ મેમોને જિલ્લા અદાલતે રદ કર્યો. 

ન્યાયાધીશે સ્ટે મંજૂર કર્યો. આ મેમોમાં અનેક સામાજિક સેવાઓ માટેના ફેડરલ ભંડોળને અવરોધિત કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ આદેશથી કયા કાર્યક્રમો પ્રભાવિત થશે તે અંગે મુંઝવણ અને અંધાધૂંધીને પગલે, વ્હાઇટ હાઉસે મેમો રદ કર્યો, જેના કારણે ફરજિયાત પીછેહઠ કરવામાં આવી. આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં, જ્યારે OMB મેમો વ્હાઇટ હાઉસના મુખ્ય અધિકારીઓ દ્વારા ચકાસણી વિના પ્રકાશિત થયો હતો, ત્યારે લાખો ઓછી આવક ધરાવતા અમેરિકનો માટે મેડિકેડ સિસ્ટમ સહિત વિવિધ આરોગ્ય સંભાળ પહેલની ટીકા થઈ રહી હતી. ટ્રિલિયન ડોલરના ફેડરલ ગ્રાન્ટ અને લોન સંભવિત રૂપે અવરોધિત કરવામાં આવી હતી. એવું લાગતું હતું કે શાળાઓ, હોસ્પિટલો અને આશ્રયસ્થાનો માટેના ભંડોળ અને મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં નબળાં જૂથોને ટેકો આપતી નીતિઓ માટે પણ જોખમ હતું.

વહીવટીતંત્રે હવે સ્પષ્ટતા કરી છે કે આ પૂરક પોષણ સહાય કાર્યક્રમ અને વિદ્યાર્થી લોન જેવા લાભોને અસર કરશે નહીં - ન તો તે મેડિકેર, મેડિકેડ અને સામાજિક સુરક્ષા ચૂકવણીઓ અને નાના વ્યવસાયો અને ખેડૂતો માટેનાં નાણાં, પેલ ગ્રાન્ટ્સ, હેડ સ્ટાર્ટ, ભાડા સહાયને અસર કરશે અને અન્ય સમાન કાર્યક્રમો ખોરવાઈ જશે નહીં. પીછેહઠ છતાં, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે તે વ્યાપક સરકારી વેડફાટ અને બિનજરૂરી નિયમો ઘટાડવા તરફ ધ્યાન રાખીને ફેડરલ ભંડોળ ફાળવણીની સમીક્ષા અને પુનઃમૂલ્યાંકન કરવાની રાષ્ટ્રપ્રમૂખની પ્રતિબદ્ધતા સાથે સમાધાન કરશે નહીં. આ નીતિ ફેડરલ ફંડિંગ પરના પ્રતિબંધને રદ કરવાની નથી,વ્હાઇટ હાઉસના પ્રેસ સેક્રેટરી કેરોલિન લેવિટે સોશિયલ મીડિયા પર જણાવ્યું હતું. જોકે આનો સીધો અર્થ એ છે કે મેમો રદ કરવો. આ થોડીક પીછેહઠ છતાં ટ્રમ્પના તરંગો જલદી શમે એમ નથી. 

ટ્રમ્પ તેમના બીજા કાર્યકાળ દરમિયાન કેટલીક સામાજિક સેવાઓ પર જાહેર ખર્ચમાં ઘટાડો કરવાનો પ્રયાસ કરશે તે અંગે થોડી શંકા હોવા છતાં, આ કાપ પ્રત્યેના તેમના એડહોક અને દેખીતી રીતે આડેધડ અભિગમથી ઘણા લોકો આશ્ચર્યચકિત થયા, જેમાં કેટલાક રિપબ્લિકનનો પણ સમાવેશ થાય છે. OMB મેમોમાં ટ્રમ્પના અધિકૃત આદેશના ભય તરફ પણ ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું હતું, જે એક્ઝિક્યુટિવ ઓર્ડર દ્વારા કોંગ્રેસની પરંપરાગત ભૂમિકાને બદલવા માંગે છે. તમામ ક્ષેત્રોમાં ચોક્કસ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ફાળવણી અને ભંડોળ ફાળવવા માટેનું મુખ્ય માધ્યમ આ ફંડ જ તો છે.

આ એક નાજુક રસ્તો છે, અને જો તે ચાલુ રહેશે, તો તેને અમેરિકન સંસદ તરફથી વધુ પ્રતિકારનો સામનો કરવો પડી શકે છે. એવી પણ ચિંતા છે કે ટ્રમ્પે પોતાની આસપાસ એવા અનુયાયીઓ ભેગા કર્યા છે જે કહેવાતા 'પ્રોજેક્ટ ૨૦૨૫' સાથે સંકળાયેલા વિચારોને સમર્થન આપે છે. કેટલાક લોકો આ પ્રોજેક્ટને જમણેરી એજન્ડા તરીકે જુએ છે જે તાત્કાલિક રાજકીય પ્રાથમિકતાઓને પૂર્ણ કરવા કરતાં વાસ્તવમાં વધુ વિભાજનકારી સાબિત થઈ શકે છે. જેમ જેમ ટ્રમ્પ કર્મચારીઓનું સંચાલન કરવામાં વધુ કુશળ બનતા જાય છે, તેમ તે પણ એટલું જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે કે તેઓ આગામી ચાર વર્ષોમાં અમેરિકન રાજકારણના કડવા ધુ્રવીકરણને વધુ ખરાબ ન કરે.

એક જમાનો હતો કે જ્યારે અમેરિકા કામ કરનારા, બિઝનેસની ઈનોવેટિવ બુદ્ધિમત્તા ધરાવનારા અને સંશોધકો માટે સ્વર્ગ હતું. હજુ પણ છે જ પણ પ્રવેશ અથવા સ્થિરતા કે ભવિષ્ય બધાને ટ્રમ્પે એકસાથે અનિશ્ચિતતાની ગહન ગર્તામાં ધકેલી દીધા છે. એક જગપ્રસિદ્ધ માન્યતા છે કે અમેરિકામાં જે લોકો કામ કરે છે એ ખરેખર તો આગંતુકો જ છે, ખુદ અમેરિકન પ્રજા તો ઘણાં વરસોથી જલસાખોર છે. એટલે કે ટ્રમ્પની નીતિઓ જો વર્કફોર્સને ડિસ્ટર્બ કરશે તો આખા અમેરિકાનું જનજીવન ક્રમશઃ છાને પગલે ડહોળાશે.