કન્ઝ્યુમર કોર્ટમાં ફરિયાદ કેવી રીતે કરવી .

- ગ્રાહક ફોરમમાં કેસ દાખલ કરવા માટે તમારે ફક્ત કેસની તમામ વિગતોનો ઉલ્લેખ કરવાની જરૂર છે, જોડાણ જોડવું પડશે અને જરૂરી નકલો જમા કરવી પડશે. સામાન્ય રીતે આ દસ્તાવેજોની ત્રણ નકલો જમા કરવી જરૂરી છે - એક કોર્ટ માટે, એક વિરોધી પક્ષને મોકલવામાં આવે છે અને એક ફરિયાદી માટે હોય છે.

ભારત સરકારે ગ્રાહકોનાં હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે ગ્રાહક સુરક્ષા કાયદા હેઠળ કન્ઝ્યુમર કોર્ટની સ્થાપના કરી છે. ગ્રાહકને કોઈ વિક્રેતા અથવા સેવા આપનાર પાસેથી છેતરાયા અથવા શોષણ થયું હોય એવું લાગે તો તેમની સામે કેસ દાખલ કરી શકે છે. ગ્રાહક વિવાદો માટે અલાયદી ફોરમની સ્થાપનાનો હેતુ ગ્રાહકોને ઓછામાં ઓછી અગવડ અને ખર્ચ સાથે વિવાદોના ઝડપી નિરાકરણની ખાતરી કરવાનો છે.

કન્ઝ્યુમર કોર્ટમાં કેસ કોણ નોંધાવી શકે?

કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન એક્ટ મુજબ જો કોઈ વ્યક્તિ કોઈ વ્યવસાય સિવાયના તેમના ઉપયોગ માટે માલ કે સેવાઓ મેળવે છે તો તેને ગ્રાહક ગણવામાં આવે છે.

કન્ઝ્યુમર કોર્ટમાં દાખલ કરી શકાય તેવા કેસોના પ્રકાર : ગ્રાહક વિક્રેતા અથવા સર્વિસ આપનાર સામે કેસ દાખલ કરી શકે છે જો તેને નીચેનાં કારણોસર ખોટ સહન કરવી પડી હોય અથવા નુકસાન થયું હોય : 

૧. ખામીયુક્ત ઉત્પાદન.

૨. સર્વિસમાં કમી.

૩. અયોગ્ય અથવા મર્યાદા વગરનો વેપાર વ્યવહાર.

૪. હાનિકારક માલ અથવા સર્વિસો.

૫. વધારાની કિંમત વસૂલવામાં આવી હોય.

કન્ઝ્યુમર કોર્ટના પ્રકાર : 

કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન એક્ટ મુજબ આના દ્વારા ફરિયાદ દાખલ કરી શકાય છે :

૧. જિલ્લા ફોરમ : ૫૦ લાખ સુધીની વસ્તુઓ અથવા સેવાઓની કિંમત હોય ત્યારે.

૨. રાજ્ય આયોગ : ૫૦ લાખથી વધુ અને રૃા.૨ કરોડ સુધીની વસ્તુઓ અથવા સેવાઓની કિંમત હોય ત્યારે.

૩. રાષ્ટ્રીય આયોગ : ૨ કરોડથી વધુ વસ્તુઓ અથવા સેવાઓની કિંમત હોય ત્યારે. રાષ્ટ્રીય આયોગ દિલ્હીમાં આવેલું છે.

કન્ઝ્યુમર કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરવાની પ્રક્રિયા : તમે કાર્યવાહીના કારણની તારીખથી બે વર્ષની અંદર કન્ઝ્યુમર કોર્ટનો સંપર્ક કરી શકો છો. કન્ઝ્યુમર ફોરમનો સંપર્ક કરતા પહેલાં, તમારે પહેલા વિરોધી પક્ષને કાયદેસરની નોટિસ મોકલવી પડશે અને તેમને વિવાદ ઉકેલવા માટે ૩૦ દિવસનો સમય આપવો પડશે. 

જો તેઓ તમારી કાનૂની સૂચનાની અવગણના કરે અને ૩૦ દિવસની અંદર જવાબ ન આપે અથવા ઉકેલ ન આપે, તો તમે કન્ઝ્યુમર કોર્ટનો સંપર્ક કરી શકો છો. ગ્રાહક ફોરમમાં કેસ દાખલ કરવા માટે તમારે ફક્ત કેસની તમામ વિગતોનો ઉલ્લેખ કરવાની જરૂર છે, જોડાણ જોડવું પડશે અને જરૂરી નકલો જમા કરવી પડશે. 

સામાન્ય રીતે આ દસ્તાવેજોની ત્રણ નકલો જમા કરવી જરૂરી છે - એક કોર્ટ માટે, એક વિરોધી પક્ષને મોકલવામાં આવે છે અને એક ફરિયાદી માટે હોય છે. જો વિરોધી પક્ષોની સંખ્યા વધુ હોય તો કેસના દસ્તાવેજોની વધુ નકલોની જરૂર પડશે. આ કેસ દસ્તાવેજો સાથે તમારે જરૂરી કોર્ટ ફી પણ જમા કરાવવાની જરૂર પડશે.

કન્ઝ્યુમર ફોરમ નીચેના નિર્દેશ કરી શકે છે :

* માલમાંથી ખામીઓ દૂર કરો.

* માલ બદલો.

* ચૂકવેલ કિંમત પરત કરવી.

* સર્વિસમાં ખામીઓ  સુધારવી.

* ફરિયાદીને થયેલા નુકસાન અથવા હાનિ માટે વળતર ચૂકવવા, અયોગ્ય વેપાર વ્યવહારો અથવા મર્યાદા વગરના વેપાર વ્યવહારો બંધ કરવા અને તેનું પુનરાવર્તન ન કરવું.

* વેચાણ માટે ઑફર કરવામાં આવતો જોખમી માલ પાછો ખેંચી લેવો.

* જોખમી માલસામાનનું ઉત્પાદન બંધ કરવું અને જોખમકારી હોય તેવી સેવાઓ પૂરી પાડવાની દૂર રહેવું.

* રકમ માટે ચુકવણી (ખામીયુક્ત માલ અથવા સેવાઓના મૂલ્યના ઓછામાં ઓછા ૨૫ ટકા).

* ભ્રામક જાહેરાતોની અસરોને નાબૂદ કરવા માટે સુધારાત્મક જાહેરાતો જારી કરવી.

* પાર્ટીઓને પર્યાપ્ત મૂલ્ય પ્રદાન કરવું.