આંખો બંધ કરાતા અંતઃકરણની અખૂટ શક્તિ-શાંતિનો અનુભવ

- પ્રકૃતિના આપણે ઋણી છીએ

- પ્રસંગપટ

- અંધકારમાં અખૂટ ગહનતા પડી છે તે પોષણ માટે વિરાટ ઉર્જા સર્જે છે

પ્રકૃત્તિનાં આપણે ઋણી છીએ - જેમણે માનવ-દેહ આપ્યો અને અમુલ્ય રત્ન સમી બે આંખો આપી ! આ આંખો દ્વારા સમગ્ર સૃષ્ટિને નિહાળી રહ્યાં છીએ ! રંગ બેરંગી દુનિયાનો આનંદ માણી શકીએ છીએ. પણ એવું વિચારતા નથી કે જેટલો સમય આંખો ઉઘાડી રહે છે. તેટલી આંખોની શક્તિ ખરચાય જાય છે. આંખો બંધ થતાં અંતઃકરણની અખૂટ શક્તિ અને અસીમ શાંતિનો અનુભવ થાય છે. - દ્રષ્ટિહીન વ્યક્તિની કલ્પનાશક્તિ, સૃજનશક્તિ આમ-આદમીની અપેક્ષાએ એટલી ચડિયાતી છે. સૂરદાસજીએ બાલકૃષ્ણની જે લીલાઓનું અદ્ભૂત વર્ણન કર્યું,  ભક્તિગીતોની રચના કરી છે. તે અનોખી જ છે ! તેવી આંખો ધરાવતી કોઇપણ વ્યક્તિ આવું સચોટ વર્ણન કરી શકે નહીં ! દ્યૃતરાષ્ટ્ર પત્નિ ગાંધારીએ આંખો પર પટ્ટી બાંધીને અપાર શક્તિ મેળવી હતી. ભગવાન શિવ યુગો સુધી સમાધિસ્થ બનીને અસીમ શક્તિ મેળવી છે. જેથી સૃષ્ટિનાં કલ્યાણ માટે ઉપયોગી બને છે. આંખોને બંધ કરી ધ્યાન ધરવાથી અંતર આત્માનાં વિરાટ અંધકારથી સ્વયંનો સાક્ષાત્કાર ધરવાથી અંતર આત્માના વિરાટ અંધકારથી સ્વયંનો સાક્ષાત્કાર અનુભવીએ છીએ. જેટલો-જેટલો આ સર્જનશીલ અંધકારનો અભ્યાસ કરતા રહીએ, તેટલી જ સ્વયંની ઓળખ વધુ આગળ વધે છે.

સૃષ્ટિનો સમગ્ર આરંભ અંધકારથી જ થયો છે. આ અંધકાર કોઇપણ વસ્તુનાં આરંભની શરૂઆતની આવશ્યકતા રહે છે. બીજનું અંકુરણ પામવું એટલે કે તેમનું જીવન માટીની નીચે અંધકારમાં ઢંકાયને જ શરૂઆત થાય છે. માતાનાં ગર્ભમાં બાળક ગાઢ અંધકારમાં જ નવ માસ પસાર કરી પછી જ પ્રકાશમય સંસારમાં જન્મ ધરી જીવનની ઉર્જા પ્રાપ્ત કરે છે. આરંભ ગુઢાર્થ છે ! એટલા માટે જ અંધકારની આવશ્યકતા રહી છે. કેમકે આરંભ જ એટલો નાજૂક છે. એટલે અંધકારની જરૂરત છે. અંધકારમાં અખૂટ ગહનતા ભરી પડી છે અને પોષણ માટે પણ વિરાટ ઊર્જા છે! 'અંધકાર શાશ્વત છે - નિરંતર પણ છે !' પ્રકાશ પહેલા પણ છે અને પ્રકાશ પછી પણ તેની હાજરી અચૂક રહી છે !' આ અંધકારનાં સામ્રાજ્યને પ્રકાશ પોતાની શક્તિ વડે નષ્ટ કરે છે, પરંતુ અંતમાં તો પ્રકાશમાં ક્ષતિ આવતાં પાછું અંધકારનું વર્ચસ્વ રહે છે ! અંધારું છવાય જાય છે ! આકાશનાં લાખો તારા મંડળો, સૂર્ય પણ હોવા છતાં અંતરિક્ષમાં અંધારું વ્યાપી રહે છે ! હકિકતે જેને આપણે પ્રકાશ કહીએ છીએ - તે જ અંધકારની કૂખે જન્મ ધરે છે ! અંધકારનો પર્યાય કોલસામાંથી જ મૂલ્યવાન હીરાની રચના થાય છે. આમ અંધકાર કાળા રંગનું પ્રતિક તો છે ....અને કહેવાય પણ છેે કે...'કાળી કામળી પર ચઢે ન દૂજો રંગ...!' અર્થાત કાળી કામળી પર અન્ય રંગ ચઢતો નથી..! તે પ્રકારે મન જો ઇશ્વરમાં લાગે તો સંસારની કોઇ માયાવી શક્તિ ભટકાવી શકતી નથી. કોઇ રંગબેરંગી આભાસી વિચલિત કરી શકતા નથી. કાળોરંગ (અંધકાર) સૃષ્ટિનો આદિ-અંત છે...!

આપણે સદા પ્રકાશની ખેવના રાખીએ છીએ. પ્રકાશના ગુણગાન ગાઈએ છીએ. આ ક્રિયા આચરતા અંધકારથી દૂર ભાગતા ફરીએ છીએ. અંધારાની ઉપયોગીતા અને તેનામાં રહેલાં ઉદ્દેશોને ઉવેખીએ છીએ. અંધકારનો ભય અનુભવીએ છીએ. અંધકારથી દૂર ભાગીને પ્રકાશ પ્રત્યે લલચાય છીએ. આથી જીવનનાં સત્ય અને સત્વને આપણે ઓળખી શકતા નથી. સવાર તો થાય જ છે...ધીમે ધીમે દિવસ ચાલતો રહે છે. પણ જો રાતનાં અંધકારથી ભયભીત થઇ જશું તો દિવસના આનંદને આપણે જોઇ શકશું નહીં અને માણી પણ નહિ શકીએ. જો અંધકારને એક બાજુ ધકેલીએ તો દિવસ થવો સંભવ નથી ! પ્રકાશના પ્રભાતમાં પહોંચવાને આત્માનાં અંધકારમાંથી સત્વ લઇ બહાર આવવું પડશે. 'અંધકાર પછી પ્રકાશ અને મૃત્યુ પછી જીવન...!

સંસારના ભૌતિક પ્રકાશનાં આકર્ષણની પાછળ આખું જીવન ખર્ચી નાખીએ છીએ. રભક-દમક તો ક્ષણ પૂરતાં છે અસ્થિર અને અસ્થાયી છે. સ્થાયીતો માત્ર શાંતિ છે ! જે આંખોને બંધ કરતા અને બહારની દુનિયાથી અમુક સમય સુધી અલગ પડવાથી મળે છે. પ્રયત્નો એવાં હોવાં જોઇએ જે જીવનને શાંત બનાવે. અંતરના ઊંડાણમાં ભરેલાં અંધકારમાં સ્થિર બની ઘણું પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. જીવનમાં આવતા આવરણો દુઃખો, કષ્ટોને ધૈર્યથી સામનો કરી અને તેમનાથી આકુળ-વ્યાકુળ ન થતાં પ્રાપ્ત થયેલ ઊર્જા વડે સામનો કરી સુખનાં પ્રકાશને પ્રાપ્ત કરશું !