દેશમાં હવે 'એક દેશ એક સમય' લાગુ કરાશે, જે ઉલ્લંઘન કરશે તેને દંડ થશે, જાણો તેનો શું ફાયદો?

One Nation One Time: હવે દેશમાં દરેક વ્યક્તિએ ભારતીય માનક સમય (IST) અપનાવવો પડશે. એક દેશ એક કર વ્યવસ્થા (જીએસટી) લાગુ કર્યા પછી અને એક દેશ એક ચૂંટણી માટે પગલાં લીધા પછી, સરકાર હવે 'એક દેશ એક સમય'ની યોજના પર કામ કરી રહી છે. સમયને સમાન બનાવવા માટે, સરકારે ભારતીય માનક સમયનો ઉપયોગ ફરજિયાત બનાવવા માટે નવો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યો છે. આ અંતર્ગત તમામ સરકારી અને કોમર્શિયલ પ્લેટફોર્મ પર ISTનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.

નવો કાયદો બનાવવાની તૈયારી

ગ્રાહક બાબતોના મંત્રાલયે આ ડ્રાફ્ટ પર 14 ફેબ્રુઆરી સુધી સૂચનો માંગ્યા છે. કાનૂની મેટ્રોલોજી (ભારતીય પ્રમાણભૂત સમય) નિયમો, 2024નો હેતુ બધા માટે એક સમય કરવા માટે એક કાનૂની માળખું બનાવવાનો છે.

ડ્રાફ્ટ અનુસાર, તમામ સત્તાવાર અને વ્યવસાયિક દસ્તાવેજો માટે સમય સંદર્ભ તરીકે IST ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું છે. મતલબ કે હવે તમામ કામ અને કાયદાકીય દસ્તાવેજોમાં માત્ર ISTનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. જો કોઈ આ નિયમનું પાલન નહીં કરે તો તેણે દંડ ભરવો પડશે.

જાણો શું ફેરફાર થશે

આ ડ્રાફ્ટ અનુસાર, વેપાર, ટ્રાફિક, સરકારી કાર્યો, કાનૂની કરારો, નાણાકીય વ્યવહારો અને અન્ય તમામ ક્ષેત્રોમાં ISTનું પાલન કરવાનું રહેશે. તે એમ પણ કહે છે કે તમામ સરકારી કચેરીઓ અને સંસ્થાઓમાં IST દર્શાવવું જરૂરી રહેશે.

એક માનક સમય રાખવાથી થશે આ ફાયદા 

આ સાથે, તમામ સિસ્ટમો અને સાધનો યોગ્ય સમયે કામ કરે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે ટાઇમ સિંક્રોનાઇઝેશન સિસ્ટમ પણ વિકસાવવામાં આવશે. સાયબર સુરક્ષા, વિશ્વસનીયતા અને અન્ય ઘણા ક્ષેત્રો માટે આ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. એન્જિનિયરિંગ, સુરક્ષિત સંદેશાવ્યવહાર, ભૌતિક સિસ્ટમ્સ જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ગ્રાહક બાબતોનો વિભાગ નેશનલ ફિઝિકલ લેબોરેટરી અને ઈસરો સાથે મળીને એક મજબૂત સમય સિસ્ટમ વિકસાવી રહ્યું છે.

શા માટે સમાન સમય હોવો મહત્ત્વપૂર્ણ છે?

એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે વ્યૂહાત્મક અને બિન-વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોમાં નેનોસેકન્ડની ચોકસાઈ સાથે સમય હોવો મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ટેલિકોમ્યુનિકેશન, બેંકિંગ, સંરક્ષણ અને 5G અને AI જેવી ટેક્નોલોજીમાં ચોક્કસ સમય જાળવવો મહત્ત્વપૂર્ણ છે. સમયની થોડી હેરાફેરીથી મોટું નુકસાન થઈ શકે છે. જેના કારણે કેન્દ્ર સરકાર સમગ્ર દેશમાં સમાન સમયની વ્યવસ્થા લાગુ કરી રહી છે.

વિવિધ ટાઈમ ઝોનના જોખમો

દેશના જુદા જુદા ટાઈમ ઝોનમાં ઘણા ગેરફાયદા હોઈ શકે છે. એવું વૈજ્ઞાનિકો માને છે. તેમનું કહેવું  છે કે જો બે અલગ-અલગ ટાઈમ ઝોન હોય અને કોઈ માનવીય ભૂલ થાય તો મોટા રેલ અને પ્લેન અકસ્માતો પણ થઈ શકે છે. અરાજકતાનું વાતાવરણ પણ જોવા મળે છે. કેટલાક લોકો માને છે કે દેશને બે ટાઈમ ઝોનથી ફાયદો થશે.

આ પણ વાંચો: ભાજપ શાસિત ઉત્તરાખંડમાં આજથી UCC લાગુ, બહુલગ્ન પ્રથા-હલાલા પર રોક, જાણો શું બદલાશે?

વિવિધ ટાઈમ ઝોનના ફાયદા 

એક સંશોધન મુજબ દેશમાં બે ટાઈમ ઝોનને કારણે દિવસનો ડેલાઈટનો વધુ ઉપયોગ થશે અને ઉત્પાદકતા પણ વધશે. પૂર્વોત્તર રાજ્યોમાં, સૂર્યોદય વહેલી સવારે ચાર વાગ્યે થાય છે. સૂર્યાસ્ત વહેલી સાંજે થાય છે. આ કારણે, સમાન સમયના ધોરણો ઉત્પાદકતાને અસર કરે છે. અભ્યાસ કહે છે કે દેશમાં બે ટાઈમ ઝોન હોવાને કારણે વાર્ષિક 20 મિલિયન કિલોવોટ વીજળીની બચત થઈ શકે છે.

ભારતમાં માત્ર એક જ ટાઈમ ઝોન શા માટે?

કાશ્મીરથી કન્યાકુમારી અને અરુણાચલ પ્રદેશથી ગુજરાત સુધી વન ટાઇમ ઝોન લાગુ પડે છે. ઉત્તર-પૂર્વના ઘણા રાજ્યોએ અલગ ટાઈમ ઝોનની માંગ કરી છે. તેઓ દલીલ કરે છે કે આ પ્રદેશોમાં સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત વહેલા થાય છે. આ કારણોસર, સમય સ્થાનિક પરિસ્થિતિઓ અનુસાર નક્કી કરવો જોઈએ. હાલમાં, ભારતની મધ્યમાંથી પસાર થતી રેખાના આધારે સમય નક્કી કરવામાં આવે છે.

ભારતનો પ્રમાણભૂત સમય GMT (ગ્રીનવિચ મીન ટાઇમ) ના 82.5° પૂર્વ છે. મતલબ કે આપણો પ્રમાણભૂત સમય ગ્રીનવિચના પ્રમાણભૂત સમય કરતાં સાડા પાંચ કલાક આગળ છે.

પ્રમાણભૂત સમય કેવી રીતે નક્કી થાય છે?

કોઈપણ દેશનો પ્રમાણભૂત સમય અક્ષાંશ અને રેખાંશના તફાવતના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. ભારતમાં સમય દિલ્હીની નેશનલ ફિઝિક્સ લેબોરેટરી દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. હાલમાં ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજને ધ્યાનમાં રાખીને સમય નક્કી કરવામાં આવે છે.

અમેરિકામાં 11 ટાઈમ ઝોન અને ફ્રાન્સમાં 12 ટાઈમ ઝોન

ઘણા મોટા દેશોમાં અલગ અલગ ટાઈમ ઝોન હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, અમેરિકા અને રશિયામાં 11-11 ટાઈમ ઝોન છે. કેનેડામાં છ ટાઈમ ઝોન છે. ફ્રાન્સ એક નાનો દેશ છે. પરંતુ ત્યાં 12 ટાઈમ ઝોન છે. ભારત સહિત વિશ્વના મોટા ભાગના દેશોનો ટાઈમ ઝોન સમાન છે. પરંતુ અત્યાર સુધી વ્યાપાર, વહીવટી અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં જુદા જુદા ટાઈમ ઝોનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ નવા નિયમ સાથે દરેક વ્યક્તિએ ફરજિયાતપણે એક ટાઈમ ઝોન, IST પસંદ કરવાનું રહેશે.