પૂરીના જગન્નાથ મંદિરમાં કેટલું સોનું-ચાંદી છે, ક્યારે ખુલશે ખજાનો? ચૂંટણી પહેલા ઉઠી માંગ

પૂરીનું જગન્નાથ મંદિર (puri jagannath temple) અને તેનો રત્નભંડાર હંમેશા શ્રદ્ધાળુઓની જીજ્ઞાસાનો મુદો રહ્યો છે. જેમ જેમ ઓડીશા વિધાનસભાની ચુંટણી નજીક આવી રહી છે તેમ તેમ મંદિરના ખજાનાને લઈને ચર્ચાઈ જોર પકડ્યું છે. કોંગ્રેસથી માંડી ભારતીય જનતા પાર્ટી સુધી આ બાબતે વિરોધ પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે. મહત્વની વાત તે છે કે ભંડારાને આશરે ત્રણ દાયકાથી ખોલવામાં આવ્યો નથી. 

અંદર કેટલો ખજાનો ?

બંને રૂમમાં ભગવાન જગન્નાથ, ભગવાન બલભદ્ર અને દેવી સુભદ્રાના આભૂષણો છે. પૂર્વ કાયદા મંત્રી પ્રતાપ જેનાએ એપ્રિલ 2018માં વિધાનસભામાં ખજાનાવિશે માહિતી આપી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે 1978માં રત્ન ભંડારમાં 12,831 તોલાના સોનાના આભૂષણો હતા, જે કિંમતી પથ્થરોથી જડેલા હતા. 22,153 તોલાના ચાંદીના વાસણો અને અન્ય વસ્તુઓ પણ છે.

ખજાનો(gold silver) છેલ્લે ક્યારે ખોલાયો ?

સત્તાવાર આંકડા દર્શાવે છે કે, આ ખજાનો છેલ્લે 1978માં 13 મે અને 23 જુલાઈ વચ્ચે ખોલવામાં આવ્યો હતો. ખાસ વાત એ છે કે વર્ષ 1985માં આ રૂમ 14 જુલાઈએ ખોલવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ અંદર શું છે તેની માહિતી સુધારવામાં આવી ન હતી.

12મી સદીના આ મંદિરમાં બે રૂમ છે. આમાંથી એકને અંદરનો ભંડાર અને બીજાને બહારનો ભંડાર કહેવામાં આવે છે. હવે વાર્ષિક રથયાત્રા દરમિયાન પૂજા માટે બહારનો ઓરડો ખોલવામાં આવે છે. આ સિવાય અન્ય અનેક મહત્વના પ્રસંગોએ બહારના ભંડારમાંથી ઘરેણાં લઈ જવામાં આવે છે, પરંતુ અંદરના ભંડારને ખોલ્યાને 38 વર્ષ થઈ ગયા છે.

ભંડાર ખોલવાની પ્રક્રિયા શું છે?

તેને ખોલવા માટે ઓડિશા સરકાર પાસેથી પરવાનગી લેવી પડે છે. હાઈકોર્ટની સૂચના મળ્યા બાદ રાજ્ય સરકારે 2018માં રૂમ ખોલવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ ચાવીના અભાવે પ્રક્રિયા પૂર્ણ થઈ શકી ન હતી. ત્યારબાદ ભારતીય પુરાતત્વ વિભાગે બહારથી તપાસ હાથ ધરી હતી.

ચાવીઓનો મામલો શું છે?

2018માં પુરીના કલેક્ટર રહેલા અરવિંદ અગ્રવાલે કહ્યું છે કે ચાવીઓ અંગે કોઈ માહિતી નથી. ખાસ વાત એ છે કે અંદરના રૂમની ચાવીઓ માટે કલેક્ટર જવાબદાર છે. લગભગ બે મહિના પછી મુખ્ય પ્રધાન નવીન પટનાયકે હાઇકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ રઘુબીર દાસના નેતૃત્વમાં ચાવીઓ ગુમાવવા અંગે ન્યાયિક તપાસનો આદેશ આપ્યો હતો. આયોગે સરકારને 324 પાનાનો રિપોર્ટ પણ સોંપ્યો હતો, પરંતુ તેની માહિતી હજુ સુધી જાહેર કરવામાં આવી નથી. 

તપાસનો આદેશ આપ્યા પછી, 13 જૂને જ, કલેક્ટર અગ્રવાલે માહિતી આપી કે કલેક્ટર કચેરીના રેકોર્ડ રૂમમાં એક પરબિડીયું હતું, જેના પર લખ્યું હતું 'રત્ન ભંડારની અંદરની ડુપ્લિકેટ ચાવીઓ'.

ASI ફરી સક્રિય 

ઓગસ્ટ 2022 માં ASIએ ઇન્ડોર ગેમ્સ રમવાની પરવાનગી માંગી હતી. આ અંગે શ્રી જગન્નાથ મંદિર પ્રશાસનને પત્ર પણ લખવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ હજુ સુધી પરવાનગી મળી નથી. હવે આ સતત માંગ વચ્ચે મંદિર પ્રબંધન સમિતિએ ઓગસ્ટમાં જ રથયાત્રા 2024 દરમિયાન રત્ન ભંડાર ખોલવાની વાત કરી દીધી છે.

રાજકીય સ્વરૂપ અપાયું 

થોડા દિવસ પહેલા જ કોંગ્રેસે પુરીમાં શક્તિ પ્રદર્શન કર્યું હતું અને રત્ન ભંડારનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. આ ઉપરાંત અન્ય ઘણા મુદ્દાઓ પર પણ પાર્ટી વિરોધ કરી રહી હતી. આ પછી, બુધવારે ઓડિશા ભાજપના પૂર્વ અધ્યક્ષ સમીર મોહંતીના નેતૃત્વમાં એક પ્રતિનિધિમંડળ શ્રી જગન્નાથ મંદિર પ્રબંધન સમિતિ એટલે કે SJTMC પ્રમુખ ગજપતિ દિવ્યસિંહ દેવને મળ્યું. બેઠક દરમિયાન તેને ફરીથી ખોલવાની માંગ કરવામાં આવી હતી.