એક ટાપુના કારણે શેખ હસીનાની સરકાર પડી! અમેરિકા કેમ બનાવવા માંગે છે બેઝ, જાણો સેન્ટ માર્ટિન આઇલેન્ડનું મહત્ત્વ

Sheikh Hasina Blames On USA For Bangladesh Violence: બાંગ્લાદેશના પૂર્વ વડાપ્રધાન શેખ હસીનાએ પોતાની સરકારના પતન બાદ પ્રથમ વખત પ્રતિક્રિયા આપી છે. તેમણે તેમના દેશમાં ગૃહયુદ્ધ સ્થિતિ પાછળ અમેરિકાને જવાબદાર ગણાવ્યું છે. પોતાના નજીકના સહયોગીઓ દ્વારા મીડિયાને મોકલવામાં આવેલા સંદેશમાં હસીનાએ આરોપ લગાવ્યો છે કે તેણે સેન્ટ માર્ટિન આઈલેન્ડ અમેરિકાને ન સોંપવાનો ઈનકાર કરતાં તેણે રમત રમી સત્તા પરથી હટાવવાની ફરજ પાડવામાં આવી હતી. 

શેખ હસીનાએ કહ્યું કે, 'મેં રાજીનામું એટલા માટે આપ્યું છે કે મારે લાશોનો ઢગલો ન જોવો પડે. જો મેં સેન્ટ માર્ટિન ટાપુનો અધિકાર અમેરિકાને સોંપી દીધો હોત તો હું સત્તામાં રહી શકી હોત. હવે સવાલ એ ઊભો થાય છે કે બંગાળની ખાડીમાં આવેલા એક નાનકડા ટાપુ પછી અમેરિકા શા માટે છે અને તેને હસ્તગત કરવાથી શું ફાયદો થશે?

સેન્ટ માર્ટિન ટાપુ

સેન્ટ માર્ટિન ટાપુ એ બંગાળની ખાડીના ઉત્તરપૂર્વીય ભાગમાં એક નાનો (માત્ર 3 ચોરસ કિમી) ટાપુ છે, જે કોક્સ બજાર-ટેકનાફ દ્વીપકલ્પના છેડાથી લગભગ 9 કિમી દક્ષિણે છે અને બાંગ્લાદેશની દક્ષિણે છે. હજારો વર્ષો પહેલા, આ ટાપુ ટેકનાફ દ્વીપકલ્પનો વિસ્તૃત ભાગ હતો. બાદમાં ટેકનાફ દ્વીપકલ્પનો ભાગ ડૂબી ગયો હતો અને તેનો દક્ષિણનો ભાગ મુખ્ય ભૂમિ બાંગ્લાદેશથી અલગ થઈ એક ટાપુમાં તબદીલ થયો હતો. આ ટાપુ પ્રથમ 18મી સદીમાં આરબ વેપારીઓ દ્વારા સ્થાયી થયો હતો. તેણે તેનું નામ 'જજીરા' રાખ્યું.

આ પણ વાંચોઃ અમેરિકાની આ વાત ન માની એટલે મારી સરકાર પાડી...', શેખ હસીનાના સનસનાટી મચાવતા દાવા

શા માટે અમેરિકા ટાપુ મેળવવા માગે છે?

બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, આ ટાપુનું નામ ચટગાંવના તત્કાલિન ડેપ્યુટી કમિશનરના નામ પરથી સેન્ટ માર્ટિન આઇલેન્ડ રાખવામાં આવ્યું હતું. સ્થાનિક લોકો આ ટાપુને બંગાળી ભાષામાં 'નારિકેલ જીંજીરા' કહે છે, જેનો અંગ્રેજીમાં અર્થ 'કોકોનટ આઇલેન્ડ' થાય છે. આ બાંગ્લાદેશનો એકમાત્ર કોરલ ટાપુ છે. અમેરિકા 9 કિલોમીટર લાંબો અને 1.2 કિલોમીટર પહોળો ટાપુ કબજે કરવા માંગે છે જેથી તે અહીં એરબેઝ બનાવી શકે, જેનાથી તે બંગાળની ખાડી અને હિંદ મહાસાગરમાં પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કરી શકશે. સેન્ટ માર્ટિન ટાપુ જૈવવિવિધતા, પર્યાવરણ, મત્સ્યઉદ્યોગ, પ્રવાસન સહિતના અનેક કારણોસર મહત્વપૂર્ણ છે. ભૂ-રાજનીતિમાં પણ આ પ્રદેશનું ઘણું મહત્વ છે.

સેન્ટ માર્ટિન ટાપુનું વ્યૂહાત્મક મહત્વ

સેન્ટ માર્ટિનનું ભૌગોલિક સ્થાન એવું છે કે વિશ્વના ગમે ત્યાંથી સમુદ્ર માર્ગે સરળતાથી પહોંચી શકાય છે. તેથી તે એક મહત્વપૂર્ણ જળમાર્ગ છે. વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણથી, સેન્ટ માર્ટિન ટાપુ પરથી બંગાળની ખાડી અને આસપાસના સમગ્ર દરિયાઈ વિસ્તાર પર નજર રાખી શકાય છે. આ દૃષ્ટિકોણથી સેન્ટ માર્ટિન બાંગ્લાદેશ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

બંગાળની ખાડી દક્ષિણ અને દક્ષિણ પૂર્વ એશિયા વચ્ચે બ્રિજ તરીકે કામ કરી રહી છે. પરિણામે, આ પ્રદેશ ભૌગોલિક રાજનીતિના દેશો સાથે વેપાર માર્ગો દ્વારા સંબંધો સ્થાપિત કરવા માટે ખૂબ અનુકૂળ છે.

આ પણ વાંચોઃ બાંગ્લાદેશમાં રસ્તાઓ પર 'જય શ્રી રામ'ના નારા ગુંજ્યા, હુમલાના વિરોધમાં હજારો હિંદુઓના દેખાવ

અચાનક યુદ્ધના કિસ્સામાં, આ વિસ્તાર સાથે સંપર્ક સ્થાપિત કરવાનું સરળ બનશે. એટલા માટે શક્તિશાળી દેશો સેન્ટ માર્ટિન ટાપુ તરફ મીટ માંડી રહ્યા છે. આ વેપારી અને વ્યૂહાત્મક કારણોસર ચીન અને અમેરિકા અહીં પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કરવા માંગે છે. અને ભારત પોતે બંગાળની ખાડી પાસે સ્થિત એક દેશ હોવાથી, સેન્ટ માર્ટિન આઇલેન્ડ પણ તેના હિતોની રક્ષા માટે ખૂબ વ્યૂહાત્મક મહત્વ ધરાવે છે. અમેરિકા આ ટાપુ પર કબજો કરી લે છે તો તે અહીંથી સમગ્ર વિસ્તારને નિયંત્રિત કરી શકે છે, જેમાં ચીન અને ભારત પણ સામેલ છે.