હજારો વર્ષ હિન્દુઓનું રાજ, ઋષિ પરંપરા: પછી કઈ રીતે દુનિયાનો સૌથી મોટો મુસ્લિમ દેશ બન્યો ઇન્ડોનેશિયા

World Largest Muslim Country Indonesia: આ વખતે ભારતના પ્રજાસત્તાક દિવસની ઉજવણીમાં ઈન્ડોનેશિયાના રાષ્ટ્રપતિ પ્રબોવો સુબિઆન્તો મુખ્ય અતિથિ છે. આ 5મી વખત છે જ્યારે ઇન્ડોનેશિયાના નેતા પ્રજાસત્તાક દિવસના અવસર પર અતિથિ તરીકે ભારતમાં આવ્યા છે. 26 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ યોજાયેલા પ્રથમ ગણતંત્ર દિવસ કાર્યક્રમમાં ઇન્ડોનેશિયાના રાષ્ટ્રપતિ સુકર્નો પણ મુખ્ય અતિથિ હતા. ભારતની જેમ ઇન્ડોનેશિયા પણ હજારો વર્ષ જૂની સંસ્કૃતિ ધરાવે છે.  

ઇન્ડોનેશિયા આજે વિશ્વમાં સૌથી વધુ મુસ્લિમ વસ્તી ધરાવતો દેશ છે. લગભગ 27 કરોડની વસ્તીવાળા ઇન્ડોનેશિયામાં લગભગ 90% વસ્તી મુસ્લિમ છે. પરંતુ એક સમયે અહીં હિન્દુ અને બૌદ્ધ રાજાઓનો પ્રભાવ હતો. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે કે કેવી રીતે મુસ્લિમ ધર્મ હિન્દુ અને બૌદ્ધનો પ્રભાવ ઇન્ડોનેશિયામાં આવ્યો અને તે વિશ્વમાં સૌથી વધુ મુસ્લિમ વસ્તી ધરાવતો દેશ કેવી રીતે બન્યો.

ઇન્ડોનેશિયામાં પહેલા હિન્દુઓ અને બૌદ્ધોનું વર્ચસ્વ 

ઇન્ડોનેશિયા હંમેશા વેપારની દ્રષ્ટિએ ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ રહ્યું છે. બુની અથવા મુની સંસ્કૃતિ એ ઇન્ડોનેશિયાની સૌથી જૂની સંસ્કૃતિ છે. પૂર્વે ચોથી સદી સુધીમાં આ સંસ્કૃતિએ નોંધપાત્ર વિકાસ કર્યો હતો. હિન્દુ અને બૌદ્ધ ધર્મોને અનુસરતા ઋષિઓએ પરંપરાનું પાલન કર્યું. ઇન્ડોનેશિયામાં લગભગ બે હજાર વર્ષ સુધી હિન્દુ અને બૌદ્ધ ધર્મનું વર્ચસ્વ હતું. હિન્દુ અને બૌદ્ધ ધર્મોને અનુસરતા રાજાઓએ અહીં શાસન કર્યું. અહીં પહેલા કીર્તનનગર અને ત્રિભુવન જેવા રાજાઓ રાજ કરતા હતા. ઇન્ડોનેશિયા સાથે ચીન અને ભારતના વેપાર સંબંધો હતા. ઇન્ડોનેશિયાના પ્રાકૃતિક સંસાધનોને કારણે આ વિસ્તાર હંમેશા વિદેશીઓ માટે પ્રાથમિકતા રહ્યો છે. તેથી, વિશ્વના દરેક ખૂણેથી અન્ય ધર્મોને અનુસરતા લોકો અહીં આવ્યા હતા.

ઇસ્લામ વેપાર, તલવાર અને લગ્નના આધારે ફેલાયો

મળતી માહિતી મુજબ આરબ મુસ્લિમ વેપારીઓ 8મી સદીમાં ઈન્ડોનેશિયા પહોંચ્યા હતા. પરંતુ ઇસ્લામનો ફેલાવો 13મી સદીના અંતમાં શરૂ થયો હતો. શરૂઆતમાં આરબ મુસ્લિમ વેપારીઓ દ્વારા અને પછી વિદ્વાનો દ્વારા મિશનરી પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા ઇસ્લામનો ફેલાવો શરૂ થયો. શરૂઆતમાં સ્થાનિક શાસકો દ્વારા ઇસ્લામ અપનાવવામાં આવ્યો હતો અને પછી કેટલાક મોટા પરિવારોએ ઇસ્લામ અપનાવ્યો હતો. કેટલાક અહેવાલોનું વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે મિશનરીઓ દક્ષિણ એશિયા, દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા અને બાદમાં દક્ષિણ અરેબિયન દ્વીપકલ્પમાંથી આવ્યા હતા.

13મી સદીમાં સુમાત્રાના ઉત્તરી કિનારે ઇસ્લામિક રાજ્યોની રચના થવા લાગી. 1292માં જ્યારે માર્કો પોલો ચીનથી પરત ફરી રહ્યા હતા ત્યારે તેમણે ઇન્ડોનેશિયાના મુસ્લિમ શહેરોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. સુલતાન મલિક અલ-સાલેહ અહીંના પ્રથમ મુસ્લિમ શાસક તરીકે ઓળખાય છે. 13મી સદીના અંત સુધીમાં, ઇસ્લામે ઉત્તર સુમાત્રામાં તેનો આધાર સ્થાપિત કર્યો હતો.

વેપારીઓએ સ્થાનિક મહિલાઓ સાથે લગ્ન કર્યા 

કહેવાય છે કે અહીંના શાસકો અને વેપારીઓએ સૌથી પહેલા ઇસ્લામ ધર્મ અપનાવ્યો હતો. વાસ્તવમાં, મુસ્લિમ વેપારીઓ સ્થાનિક મહિલાઓ સાથે લગ્ન કરતા હતા, જેમાંથી કેટલાક મોટા ઉદ્યોગપતિઓના શાહી પરિવારોમાં પણ પરણ્યા હતા. જેમ શાસકો અને તેમના દરબારીઓએ ઇસ્લામ અપનાવ્યો, તેમ તેમના ગૌણ અધિકારીઓએ પણ અપનાવ્યું. 

જોકે ઇસ્લામ ધીમે ધીમે ફેલાયો હતો, પરંતુ 15મી સદીમાં મલક્કા સલ્તનત જેવા ઇસ્લામિક રાજ્યોના દરિયાઇ વેપાર પર લશ્કરી શક્તિ અને નિયંત્રણને કારણે તે ઝડપી બન્યો હતો. ઘણી જગ્યાએ એવો પણ ઉલ્લેખ છે કે ઇન્ડોનેશિયામાં કેટલીક જગ્યાએ ઇસ્લામ લાવવામાં આવ્યો હતો અને તલવારની ધારે પણ લોકોનું ધર્માંતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, મોટાભાગના વિસ્તારોમાં તે માત્ર મિશનરી અને વેપાર જ દ્વારા ફેલાયો હતો.

મુસ્લિમ વેપારીઓ તેમની સાથે ઇસ્લામ લાવ્યા. વિદેશી મુસ્લિમ લૂંટારાઓએ આ હિન્દુઓને તલવારની મદદથી બળજબરીથી ધર્માંતરણ કરાવ્યું હતું. આજે પણ અહીંની ઇસ્લામિક સંસ્કૃતિ પર હિન્દુ ધર્મનો પ્રભાવ જોવા મળે છે. લોકો અને સ્થાનોના નામ હજુ પણ અરબી અને સંસ્કૃતમાં રાખવામાં આવ્યા છે.

આ પણ વાંચો: ઓબામા સાથે અફેરની અફવાઓ બાદ હોલિવૂડ અભિનેત્રીએ તોડ્યું મૌન, કહ્યું- હું ગુસ્સે નથી

સ્વતંત્રતા પછી બંધારણીય માર્ગ પસંદ કર્યો

ઇસ્લામ એ ઇન્ડોનેશિયામાં સૌથી મોટો ધર્મ છે, જેમાં 87.06% ઇન્ડોનેશિયનો 2023માં સિવિલ રજિસ્ટર ડેટા અનુસાર પોતાને મુસ્લિમ માને છે. સંપ્રદાય અનુસાર, મોટાભાગના લોકો સુન્ની મુસ્લિમ છે. પ્યુ રિસર્ચ સેન્ટર મુજબ, 2011માં, દેશની મુસ્લિમ વસ્તીના 99% સુન્ની મુસ્લિમ હતા, અને બાકીના 1% શિયા મુસ્લિમો હતા, જે મુખ્યત્વે જકાર્તાની આસપાસ સ્થાયી થયા હતા અને લગભગ 4 મિલિયન અહેમદી મુસ્લિમો પણ હતા. ઇન્ડોનેશિયામાં મુસ્લિમ બહુમતી હોવા છતાં તે ઇસ્લામિક રાજ્ય નથી, પરંતુ બંધારણીય રીતે એક બિનસાંપ્રદાયિક રાજ્ય છે, સરકાર છ સત્તાવાર ધર્મોને માન્યતા આપે છે.

આજે પણ હિન્દુ અને બૌદ્ધ ધર્મના મૂળ મજબૂત 

ભારત અને ઇન્ડોનેશિયા વચ્ચેના સંબંધો ઘણા જૂના છે. આ જ કારણ છે કે ઇન્ડોનેશિયા અને ભારત વચ્ચે સાંસ્કૃતિક સમાનતા જોવા મળે છે. અહીંની ભાષા, સંસ્કૃતિ અને દંતકથાઓ પર પણ આ ધર્મોનો પ્રભાવ છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઇન્ડોનેશિયામાં, જો તમે મહાભારત અને રામાયણનો ઉલ્લેખ કરો છો, તો તેઓ કહેશે કે આ અમારા શાસ્ત્રો છે. આ ગ્રંથોના પાત્રો ત્યાંના તહેવારો અને ઝાંખી વગેરેમાં કઠપૂતળીના રૂપમાં જોવા મળે છે. બૌદ્ધ અને હિન્દુ ધર્મની ઘણી વાર્તાઓ આજે પણ અહીંની સંસ્કૃતિનો એક ભાગ છે.