સંવત 2081 ચીન સાથેના ફ્રીઝ થયેલા સંબંધોમાં વસંત લાવશે

- ભારતની કૂટનીતિની સફળતા

- ઇનસાઇડ સ્ટોરી

- એશિયાની બે સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા વચ્ચેના સંબંધો સુધરી રહ્યા છે

રશિયાના કઝાનમાં બ્રિક્સની બેઠક દરમિયાન, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે ૫ વર્ષમાં પ્રથમ વખત ઔપચારિક મુલાકાત થઈ હતી, જેણે ફરી એકવાર બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધોમાં સુધારાની આશા વધારી છે. મીટિંગનો સૌહાર્દપૂર્ણ સ્વર આ મુશ્કેલમાં પસાર થઇ રહેલા સંબંધો માટે બહુ ઉપયોગી બની શકે છે.

બંને નેતાઓએ લદ્દાખમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (ન્છભ) પર સૈન્ય અવરોધને ઉકેલવા માટેની સમજૂતીને આવકારી હતી અને જાહેરાત કરી હતી કે બંને દેશો વચ્ચે ટૂંક સમયમાં વાતચીતની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવશે જેમાં બંને દેશોના વિશેષ પ્રતિનિધિઓ ભાગ લેશે અને સરહદને ઉકેલશે. વિવાદ સંબંધિત મુદ્દાઓને ઉકેલવાનો પ્રયાસ કરશે.

એશિયાની બે સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓ વચ્ચેના સંબંધો સુધારવાની આ પહેલને આવકારવી જોઈએ. જોકે, આ પ્રક્રિયામાં આગળ વધતી વખતે ભારતે સાવધાની અને સાવચેતી રાખવી પડશે.

મોદીએ એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો છે કે સરહદ પર શાંતિ જાળવવી એ ભારતની પ્રાથમિકતા છે. એશિયાની આ બે મહા શક્તિઓ વચ્ચેના સંબંધો સામાન્ય થાય તે જરૂરી બન્યું હતું.. ભારતે પોતાની સ્થિતિ મજબૂત કરવા માટે સંબંધોના વિવિધ પાસાઓ પર કામ કરવું પડશે. તેમાંથી પહેલું છે સરહદ પર સ્થિતિને સામાન્ય બનાવવી અને વર્ષ ૨૦૨૦ પહેલાની સ્થિતિને હાંસલ કરવી.

આ ધ્યેય હાંસલ કરવા માટે કામ કરતી વખતે, તેણે એવી ક્ષમતાઓ પણ વિકસાવવી પડશે જેથી આવી પરિસ્થિતિઓનું પુનરાવર્તન ન થાય. સંબંધોનું બીજું પાસું આર્થિક છે. વિશ્વના મોટાભાગના દેશોની જેમ ભારત પણ ઘણી બાબતો માટે ચીન પર નિર્ભર છે.

ચીન ૨૦૨૩-૨૪માં ભારતનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર બનવા માટે અમેરિકાને પાછળ છોડી દેશે. ભારત ટેલિકોમ અને ઈલેક્ટ્રીકલ ઘટકો, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ, સોલાર પેનલ્સ અને દવાઓ સહિત અનેક ઉચ્ચ ટેકનોલોજી ના સામાન માટે ચીન પર નિર્ભર છે.

નોંધનીય છે કે સરહદ પર તણાવ હોવા છતાં, ચીન સાથે ભારતનો વેપાર સતત વધી રહ્યો છે અને સંતુલન સંપૂર્ણપણે ચીનની તરફેણમાં જોવા મળી રહ્યું છે.

ભારતે ચીનના સત્તાવાળાઓ સાથે આવા મુદ્દા ઉઠાવીને વેપાર સંબંધોને સંતુલિત કરવાનું લક્ષ્ય રાખવું જોઈએ. જો કે, આ પણ મર્યાદિત ઉપયોગ સાબિત થશે અને ચીન પર નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે ભારતને વ્યાપક નીતિની જરૂર પડશે.

અમેરિકા અને ચીન વચ્ચેના પરસ્પર સંબંધોને ધ્યાનમાં લેતા, કાચા માલ માટે ચીન પર નિર્ભરતા અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશો સાથેની ભારતની વ્યાપાર સંભાવનાઓને પણ અસર કરી શકે છે. કેન્દ્રીય નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે સાચું કહ્યું છે કે ભારત આંખ આડા કાન  સીધા વિદેશી રોકાણને સ્વીકારશે નહીં અને આ રોકાણ ક્યાંથી આવી રહ્યું છે તેના પર ધ્યાન આપશે.

એકંદરે, ભારત અને ચીનના નેતાઓની બેઠકની સારી શરૂઆત છે, પરંતુ ભારતે રાજદ્વારી અને આર્થિક મોરચે સતત કામ કરવું પડશે. મોદી અને શી જિનપિંગ વચ્ચેની મુલાકાત હંમેશા યાદ રહેશે. એ વાત પણ અહીં યાદ રાખવી જોઇએ કે વિસ્તૃત બ્રિક્સ જૂથની આ પ્રથમ બેઠક છે અને મોદીએ ત્યાં ઘણા મુદ્દાઓ પર ભારતની સ્થિતિ સ્પષ્ટ કહી હતી.

વ્યાપક સ્તરે, તે ભારતની કૂટનીતિની સફળતા છે કે દેશ તેની પોતાની શરતો પર મોટી પ્રતિસ્પર્ધી શક્તિઓ સાથે વાટાઘાટો કરી રહ્યો છે. તે લાંબા ગાળાના લાભોનો સંકેત આપે છે.