ગુજરાતી ભાષાનો સમૃદ્ધ વારસો 400 વર્ષ જૂની 2000 હસ્તપ્રતોમાં છે સચવાયેલો

International Mother Language Day: દરેક ભાષાનો પોતાનો ઈતિહાસ હોય છે તેમ આપણી ગુજરાતી ભાષાનો પણ છે. આપણી ગુજરાતી ભાષા લગભગ હજાર વર્ષનો ઈતિહાસ ધરાવે છે અને આ વર્ષોમાં આપણી ગુજરાતી ભાષામાં ઘણા બધા ફેરફારો પણ નોંધાયા ત્યારે અમદાવાદના આશ્રમ રોડ પર આવેલા ગુજરાત વિદ્યાસભા દ્વારા સંચાલિત ભોળાભાઈ જેસિંગભાઈ અધ્યયન સંશોધન વિદ્યાભવનમાં નરસિંહ મહેતાના સમયની ગુજરાતી હસ્તપ્રતો સચવાયેલી છે. ભો.જે. વિદ્યાભવનમાં આશરે 2000થી પણ વધારે ગુજરાતી હસ્તપ્રતો સચવાયેલી છે. 

ગુજરાતી ભાષા ઓછામાં ઓછી હજાર વર્ષ છે જૂની

આ વિશે ભો.જે. વિદ્યાભવનના નિયામક પ્રીતિબહેન પંચોલીએ કહ્યું કે,'ભો.જે. વિદ્યાભવનમાં નરસિંહ મહેતાના કાળની જે ગુજરાતી હતી તે હસ્તપ્રતો સચવાયેલી છે. ગુજરાતી ભાષા ઓછામાં ઓછી હજાર વર્ષ જૂની છે. પહેલાના સમયની ગુજરાતી આજની ગુજરાતી ભાષા કરતા અલગ હતી. આ જે હસ્તપ્રતો છે તેને કોઈ લિપિશાસ્ત્રના જાણકાર જ વાંચી શકે તેવી છે. નરસિંહ મહેતાની લખાયેલી કૃતિઓમાં મામેરું, શામળશાહનો વિવાહ, જારી અને હારમાળ વગેરે છે જે પંદરમી સદીમાં લખાયેલી છે. ગુજરાતી ભાષાની વાત કરીએ તો, રાયબહાદુર કેશવલાલ ધુ્રવ જેવા વિદ્વાનોએ ગુજરાતી ભાષાને ત્રણ તબક્કામાં વહેંચી છે. 11મીથી 14મી સદી સુધીની જે અપભ્રંશ ભાષા કહેવાતી તે ગુજરાતીનો પહેલો તબક્કો કહી શકાય ત્યારબાદ પંદરમી સદીથી શરૂ થઈ મધ્યકાલીન ગુજરાતી, જેની શરૂઆત નરસિંહથી થાય છે અને પછી મધ્યકાલીનયુગમાં ભાલણ, શ્રીધર, ભીમ જેવા કવિઓ પણ આવ્યા. આ ગુજરાતીને આજે જૂની ગુજરાતી પણ કહેવામાં આવે છે અને છેલ્લે આધુનિક ગુજરાતી સત્તરમી સદીના અંતભાગ અને અઢારમી સદીના પ્રારંભકાળથી ચાલી આવે છે, એમાં પણ ફેરફારો થયા છે. પ્રેમાનંદથી શરૂ કરી આજ સુધી એ જ પ્રમાણે આ ભાષા રહી છે. ગુજરાતીભાષા સમય સાથે બદલાતી રહી છે અને એટલે ટકી છે. નરસિંહ પછી પ્રેમાનંદ પછી અખો, ભોજો ભગત, શામળ, દયારામ, નર્મદ, દલપતરામ જેવા ઘણા કવિઓએ ગુજરાતી ભાષાને અહીં સુધી પહોંચાડી છે. આજે ઘણું સાહિત્ય ઓનલાઈન પણ સચવાયેલું છે તેથી આ ભાષા વર્ષો સુધી સચવાયેલી રહેશે તે નક્કી છે.'

ગુજરાતી ભાષાનો ઈતિહાસ 

પ્રાચીન સમયમાં મૂળ વૈદિક સંસ્કૃતમાંથી લૈખિક સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત એમ બે ભાષા આવી. પ્રાકૃતમાંથી પૈશાચી, શૌરસેની, માગધી અને મહારાષ્ટ્રીય ભાષાઓ વિકસી. તેમાંથી શૌરસેનીમાંથી અપભ્રંશ આવી અને તેમાંથી ગુજરાતી તથા રાજસ્થાની બંને ભાષાઓ સ્વતંત્ર થઈ.