ગુજરાતમાં 89 હજારથી વધુ સહકારી મંડળી, છ કરોડની વસ્તીમાં દર ચોથો વ્યક્તિ મંડળીનો સભ્ય

Gujarat News: દેશભરમાં 14 નવેમ્બરથી 20 નવેમ્બર દરમિયાન 'રાષ્ટ્રીય સહકાર સપ્તાહ' ઉજવાઈ રહ્યો છે. ત્યારે સહકારી પ્રવૃત્તિઓનો દેશ અને રાજ્યના વિકાસમાં ખૂબ મહત્ત્વનો ફાળો રહ્યો છે. ગુજરાતની સહકારી સંસ્થા 'અમૂલ'એ માત્ર ભારત જ નહીં, પરંતુ વિશ્વમાં સહકારી ક્ષેત્રનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. દેશમાં સૌથી પહેલાં સહકારી મંડળીની રચના 1889માં વડોદરા મુકામે અન્યોન્ય સહાયક મંડળીના રૂપે કરવામાં આવી હતી. ગુજરાતમાં વર્ષ 1904ના સહકારી કાયદા પ્રમાણે અમદાવાદ જિલ્લાના દસક્રોઈ તાલુકાની વિસલપુર સહકારી મંડળી ગુજરાતની શરૂઆતમાં નોંધાયેલી મંડળી છે. 

ગુજરાતની સ્થાપના સમયે રાજ્યમાં સહકારી મંડળીઓની કુલ સંખ્યા 13,959 હતી, જે વધીને 89,221 જેટલી છે. જેમાં અંદાજે 1.71 કરોડ સભાસદો જોડાયેલા છે. આમ, લગભગ 6 કરોડથી વધુ વસ્તી ધરાવતા ગુજરાતમાં દર ચોથો ગુજરાતી સહકારી મંડળીનો સભાપદ છે. ગુજરાતના તમામ 33 જિbલ્લા મથકોએ જિલ્લા રજિસ્ટ્રાર સહકારી મંડળીની કચેરી આવેલી છે. 2021માં દેશમાં પહેલીવાર અલગ સહકારિતા મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી છે. 

આ પણ વાંચોઃ ઓખા: પાકિસ્તાન મરીને ભારતીય ફિશિંગ બોટ પર કર્યું ફાયરિંગ, કોસ્ટ ગાર્ડે તમામ માછીમારોને બચાવ્યા

રાજ્યના સહકારી મંડળીઓના વિભાગ દ્વારા સભાસદોને છેલ્લા ત્રણ નાણાંકીય વર્ષ એટલે કે વર્ષ 2021-22 થી વર્ષ 2023-24 દરમિયાન વિવિધ લાભો આપવામાં આવ્યા છે. જે અંતર્ગત રાજ્યમાં ખેત-કૃષિ ઉત્પાદન વધે તે માટે ખેડૂતોને ખેતી માટેની જરૂરિયાતો સંતોષવા વિવિધ બેન્કો દ્વારા ખેડૂતોને પાક ધિરાણ આપવામાં આવે છે. પાક ધિરાણ યોજના અંતર્ગત ખેડૂતોને વગર વ્યાજે ધિરાણ મળે છે. જેમાં ભારત સરકાર દ્વારા 3 ટકા અને ગુજરાત સરકાર દ્વારા 4 ટકા રકમનો ફાળો આપવામાં આવે છે. જે અન્વયે કેન્દ્ર-રાજ્ય સરકાર દ્વારા 48 લાખથી વધુ ખેડૂતોને આશરે 3 હજાર કરોડ રૂપિયાની વ્યાજ સહાય ચૂકવવામાં આવી છે.

તેવી જ રીતે પશુપાલકો અને માછીમારોની પ્રવૃત્તિઓ પણ વધારે સુદ્રઢ રીતે પરિપૂર્ણ થાય તે માટે ધિરાણ પર પશુપાલકોને 19.31 કરોડ રૂપિયા અને માછીમારોને 78 લાખની વ્યાજ સહાય આપવામાં આવી છે. રાજ્યમાં નાગરિકોને પૂરતું સમયસર અનાજ મળી રહે અને પાક સંગ્રહ ક્ષમતામાં વધારો થાય તે માટે ખેડૂતોને ગોડાઉન બનાવવા 25 ટકા મૂડિ સહાય રૂપે 5 લાખની મર્યાદા આપવામાં આવે છે. આ યોજનામાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં 559 ખેડૂતોને ગોડાઉન બનાવવા માટે 15 કરોડની સહાય પણ આપવામાં આવી છે. 

આ પણ વાંચોઃ વડોદરા શહેર દિવાળીના તહેવારમાં ઝગમગતું હતું અને વોર્ડ નં.12ના અડધા વિસ્તારમાં અંધકાર હતો : ભાજપના કોર્પોરેટરે પીડા ઠાલવી

આ ઉપરાંત સ્કિલ ડેવલપમેન્ટ અંતર્ગત રાજ્યની સહકારી મંડળીઓની વ્યવસ્થાપક સમિતિના સભ્યો અને સભાસદોને સહકારી કાયદો, નિયમો અને વિવિધ કામગીરીની માહિતી મળી રહે અને સહકારી મંડળીઓનો વહીવટ સુવ્યવસ્થિત થાય તે માટે સરકાર દ્વારા રાજ્ય સહકારી સંઘને દર વર્ષે 2.5 કરોડ રૂપિયાની ગ્રાન્ટ આપવામાં આવે છે, જેના થકી છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં 3.57 લાખથી વધુ તાલીમાર્થીઓને તાલીમ આપવામાં આવી છે. એગ્રીકલ્ચર માર્કેટિંગ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ માટે રાજ્યમાં ખેડૂતોના પાકને યોગ્ય ભાવ મળી રહે તે માટે 224 બજાર સમિતિઓ કાર્યરત છે. "કિસાન કલ્પવૃક્ષ યોજના" અંતર્ગત આ બજાર સમિતિઓમાં વિવિધ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ જેવા કે ઓક્શન શેડ, વે-બ્રિજ, ખેડૂત પ્રદર્શન કેન્દ્ર, સી.સી. રોડ, કમ્પાઉન્ડ વોલ, શોપ કમ ગોડાઉન વગેરે માટે સહાય આપવામાં આવે છે.

ડિજિટાઇઝેશન અને ડેટા મેનેજમેન્ટ અંતર્ગત રાજ્યમાં નાણા ધિરધાર કરનારાઓની સુવ્યવસ્થિત માહિતી મળી રહે તથા તેઓ જરૂરી રજિસ્ટ્રેશન કરાવી કામગીરી કરે તે માટે ઈ-કોઓપરેટીવ પોર્ટલ પર રજિસ્ટ્રેશનની શરૂઆત વર્ષ 2022માં કરવામાં આવી હતી. આ યોજના અંતર્ગત ઓનલાઈન રજિસ્ટ્રેશન સર્ટિફિકેટ આપવામાં આવી રહ્યા છે. જેમાં છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં 2138 નવા ઓનલાઈન રજિસ્ટ્રેશન તથા 682 જેટલા ઓનલાઈન રજિસ્ટ્રેશન રિન્યૂ કરવામાં આવ્યા છે.   

આ પણ વાંચોઃ અમરેલીમાં સાધુઓ વચ્ચે વિવાદ: બે સાધુએ એક સાધુની જટા કાપી બનાવ્યો વીડિયો, લૂંટની પણ ફરિયાદ

વધુમાં, બોર્ડ ઑફ નોમિનિઝમાં મંડળીઓના વિવિધ કેસો ચાલતા હોય છે, જેની વિગતો પણ ઓનલાઈન ઈ-કોઓપરેટીવ પોર્ટલ પર મળી રહે તે માટે સેવા શરૂ કરવામાં આવી છે. NCD ડેટાબેઝ પર વિવિધ પ્રકારની 80 હજાર મંડળીઓની માહિતી તૈયાર કરવામાં આવી છે, જે ઓનલાઇન પણ ઉપલબ્ધ છે. કાનૂની સુધારા અંતર્ગત સહકારી મંડળીઓ જેવી કે રાજ્યની ટોચની સંસ્થાઓ, નિર્દિષ્ટ સહકારી મંડળીઓ, નાગરિક સહકારી બેન્કો, ખાંડ મંડળીઓ વગેરે 5 લાખ રૂપિયાથી વધુ ખરીદી કરે ત્યારે ઈ-ટેન્ડરની પ્રથા ફરજિયાત અમલમાં મૂકવામાં આવી છે. સહકારી મંડળીઓમાં નફામાંથી સભાસદોને ડિવિડન્ડ આપવામાં આવે છે. આ ડિવિડન્ડ વર્ષોથી 15 ટકા સુધી આપવામાં આવતું હતું, જે હવેથી મંડળીઓ દ્વારા 20 ટકા સુધી આપવામાં આવશે, જેનો લાભ મંડળીઓના લાખો સભાસદોને મળી શકશે. જિસ્ટ્રાર સહકારી મંડળીઓની યાદી મુજબ રાજ્યની બજાર સમિતિઓની ચૂંટણી સુવ્યવસ્થિત રીતે થાય તે માટે બજાર ધારામાં સુધારા કરવામાં આવ્યા છે, તે સાથે હાઉસિંગ મંડળીઓના ટ્રાન્સફર ફીના પ્રશ્નના નિરાકરણ માટે સહકારી મંડળીના કાયદામાં પણ સુધારો કરવામાં આવ્યો છે.