ચાલુ નાણાંકીય વર્ષમાં સસ્તી આયાતને કારણે સ્ટીલ ઉદ્યોગનો ક્ષમતા વપરાશ ચાર વર્ષના તળિયે

નવી દિલ્હી : નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫માં ચાર વર્ષમાં પ્રથમ વખત સ્થાનિક સ્ટીલ ઉદ્યોગની ક્ષમતાનો ઉપયોગ ૮૦ ટકાથી નીચે ચાર વર્ષની નીચી સપાટીએ ઉતર્યો છે. કારણ કે સસ્તી આયાત બજારનો હિસ્સો મેળવે છે. બીજી તરફ જોઇએ તો વર્તમાન નાણાં વર્ષના એપ્રિલથી ઓકટોબરના ગાળામાં દેશની સ્ટીલ આયાત વાર્ષિક ધોરણે ૪૨.૧૦ ટકા વધી ૫૭.૬૮ લાખ ટન રહી છે  ક્રેડિટ રેટિંગ એજન્સી ઈકરાએ જણાવ્યું હતું કે વાર્ષિક ૯થી ૯૫ મિલિયન ટનની ક્ષમતા વધારાની યોજના, જેમાં ૪૫થી ૫૦ બિલિયન ડોલરનું રોકાણ સામેલ છે, જ્યાં સુધી સ્થાનિક સ્ટીલ મિલોની કમાણી વર્તમાન સ્તરે ન વધે ત્યાં સુધી મંદીનું જોખમ હોઈ શકે છે.

સ્થાનિક સ્ટીલ ઉદ્યોગમાં છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન વાર્ષિક ૧૮.૨ મિલિયન ટનની ક્ષમતામાં વધારો થયો છે.ચાલુ વર્ષમાં ૧૫.૩ મિલિયન ટન પ્રતિ વર્ષ વધુ ક્ષમતા ઉમેરવામાં આવશે. 'જોકે, એવી અપેક્ષા છે કે સ્થાનિક સ્ટીલની માંગ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫માં તેનો મજબૂત વૃદ્ધિ દર ૧૦ થી ૧૧ ટકા જાળવી રાખશે. પરંતુ સ્થાનિક મિલો તેમના બજાર હિસ્સાને સસ્તી આયાતથી બચાવવા માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. 

સ્થાનિક ફિનિશ્ડ સ્ટીલના ઉત્પાદનમાં પાંચ ટકાની અત્યંત નીચી વૃદ્ધિથી આ સ્પષ્ટ થાય છે. કંપનીઓ ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં પણ આવી જ સ્થિતિ જોઈ રહી છે. વિક્રમી સ્તરે ચાલી રહેલી વિસ્તરણ યોજનાઓને ઉમેરતા, ઉદ્યોગનો ક્ષમતા ઉપયોગ દર નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૪ માં ૮૫ ટકાથી ઘટીને ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં અંદાજિત ૭૮ ટકા થવાની સંભાવના છે. છેલ્લા ચાર વર્ષમાં આ સૌથી નીચું સ્તર છે.

વિસ્તરણની દોડમાં મોટા સ્ટીલ ઉત્પાદકો છેલ્લા કેટલાક સમયથી સસ્તી આયાતનો મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યા છે. ચીન, અન્ય મુખ્ય ઉત્પાદન અને વપરાશ કેન્દ્રો સાથે, નબળા આર્થિક વિકાસના દૃષ્ટિકોણનો સામનો કરે છે. આને કારણે, વેપારનો પ્રવાહ ભારત જેવા વધુ વિકસિત બજારો તરફ વાળવામાં આવ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫ના સાત મહિનામાં ભારતમાં સ્ટીલની આયાતમાં ચીનનો હિસ્સો સૌથી વધુ ૩૦ ટકા હતો.

દેશમાં સ્ટીલની આયાત ઘટાડવાની ઉદ્યોગની સતત માગ વચ્ચે આયાતમાં વધારો જોવા મળી રહ્યો છે જેને પરિણામે સ્ટીલ કંપનીઓની ચિંતામાં વધારો થયો છે. 

વર્તમાન નાણાં વર્ષના એપ્રિલથી ઓકટોબરના ગાળામાં દેશની સ્ટીલ આયાત વાર્ષિક ધોરણે ૪૨.૧૦ ટકા વધી ૫૭.૬૮ લાખ ટન રહી છે. 

આયાતમાં જોરદાર વધારાથી ઘરેલું સ્ટીલ ઉત્પાદકોએ સરકારને પોતાના વેપારનું રક્ષણ કરવા અનુરોધ કર્યો હોવાનું સ્ટીલ ઉદ્યોગના સુત્રોએ જણાવ્યું હતું. સસ્તી આયાત અટકાવવા ચોક્કસ પ્રકારના સ્ટીલ પર એન્ટી ડમ્પિંગ ડયૂટી લાગુ કરવા માગણી કરવામાં આવી હોવાનું ઉદ્યોગના સુત્રોએ જણાવ્યું હતું. 

જો કે દેશના માઈક્રો, સ્મોલ એન્ડ મીડિયમ (એમએસએમઈ) ક્ષેત્ર તરફથી ડયૂટીમાં વધારા સામે વિરોધ નોંધાવવામાં આવ્યો છે. ડયૂટી વધવાથી ઘરઆંગણે તથા આયાતી સ્ટીલ મોંઘુ થશે જે એમએસએમઈની નિકાસને મોંઘી બનાવશે તેવી એમએસએમઈ ક્ષેત્ર તરફથી દલીલ કરવામાં આવી રહી છે. 

નાણાં વર્ષ ૨૦૨૦થી નાણાં વર્ષ ૨૦૨૪ના ગાળામાં સ્ટીલ આયાતમાં ૫.૨૯ ટકા ચક્રવૃદ્ધિ દરે વધારો થયો છે. ગયા નાણાં વર્ષમાં તો ભારત સ્ટીલનો નેટ આયાતકાર દેશ બની રહ્યો હતો. ભારતની સ્ટીલની મોટાભાગની આયાત ચીન, જાપાન તથા દક્ષિણ કોરિઆ ખાતેથી થાય છે.