અમેરિકી નીતિના પગલાંને કારણે રૂપિયા પર દબાણ ચાલુ રહેવાની સંભાવના

- સમગ્ર વિશ્વમાં નબળા વલણો વચ્ચે અર્થતંત્રની વૃદ્ધિને વેગ આપવાનો પ્રયાસ અત્યંત જરૂરી

આ વર્ષે જે આર્થિક ઘટનાઓ બની છે તેના પરિણામોને લઈને વિશ્વભરમાં ઘણી ચિંતા છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ બીજી વખત રાષ્ટ્રપતિ બન્યા પછી અમેરિકામાં કેવા નીતિગત ફેરફારો થાય છે તેના પર ઘણું નિર્ભર રહેશે. ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ અને વર્લ્ડ બેંકે ગયા અઠવાડિયે તેમના આર્થિક અંદાજો જાહેર કર્યા હતા. તેમણે આમાં અનિશ્ચિતતા દર્શાવી હતી. બંને બહુપક્ષીય સંસ્થાઓ માને છે કે આ વર્ષે વૈશ્વિક વૃદ્ધિ સ્થિર રહેશે પરંતુ તેમના અંદાજ અલગ છે. ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડનો અંદાજ છે કે ૨૦૨૫માં વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થા ૩.૩ ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામશે, જ્યારે વિશ્વ બેંકે ૨.૭ ટકા વૃદ્ધિનો અંદાજ મૂક્યો છે. પરંતુ ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડે તેના અનુમાનોમાં સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે વિકાસ દર આ સદીના પહેલા બે દાયકાની સરખામણીમાં ઓછો રહેશે.

વિશ્વ બેંકના મધ્યમ ગાળાના અંદાજો, ખાસ કરીને ઉભરતા બજારો અને વિકાસશીલ દેશો માટે, એક ચિત્ર રજૂ કરે છે જે નીતિ નિર્માતાઓમાં ચિંતા ઊભી કરી શકે છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વૈશ્વિક વૃદ્ધિમાં ૬૦ ટકા જેટલો હિસ્સો ધરાવતા આ દેશો એકવીસમી સદીના બીજા તબક્કામાં પ્રવેશી રહ્યા છે તેની માથાદીઠ આવકને કારણે તેમને વિકસિત સ્તરે પહોંચવામાં પહેલા કરતાં વધુ સમય લાગશે. 

ભારતે મધ્યમ ગાળામાં ધીમી વૈશ્વિક વૃદ્ધિના પરિણામો પણ ભોગવવા પડશે. નેશનલ સ્ટેટિસ્ટિકલ ઓફિસના પ્રથમ આગોતરા અંદાજ મુજબ, ભારતની અર્થવ્યવસ્થા ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં ૬.૪ ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામશે. ગયા નાણાકીય વર્ષમાં હાંસલ કરાયેલ ૮.૨ ટકાની ગતિ કરતાં આ ઘણી ધીમી છે. અર્થશાસ્ત્રના વિદ્વાનો દલીલ કરે છે કે ભારતીય અર્થતંત્ર મહામારી પછીની તીવ્ર પુનઃપ્રાપ્તિ પછી તેના સામાન્ય વિકાસ દર પર પાછું આવી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, મધ્યમ ગાળાની વૃદ્ધિની સંભાવનાઓને વેગ આપવા પર ધ્યાન આપવું પડશે.

માત્ર મધ્યમ ગાળામાં વૃદ્ધિની આગાહીઓ જ પડકારજનક નથી, નજીકના ભવિષ્યમાં પણ ઘણા જોખમો છે. ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડે પણ સંકેત આપ્યો છે. ટેરિફના નવા તરંગના સ્વરૂપમાં સંરક્ષણવાદી નીતિઓનું ગહન વેપાર તણાવમાં વધારો કરી શકે છે, રોકાણમાં ઘટાડો કરી શકે છે, બજારની કાર્યક્ષમતા ઘટાડી શકે છે, વેપાર પ્રવાહ અને પુરવઠામાં ગરબડ થઈ શકે છે મધ્યમ અને નજીકના ગાળામાં વૃદ્ધિને આંચકો આપી શકે છે. સંરક્ષણવાદી નીતિઓ સાથે અમેરિકામાં ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર પાસેથી જે પ્રકારની નાણાકીય નીતિની અપેક્ષા છે તે નજીકના ભવિષ્યમાં અમેરિકાના વિકાસ દરમાં વધારો કરી શકે છે. પરંતુ આનાથી રાજકોષીય અને નાણાકીય નીતિઓમાં ભારે ફેરફારો થઈ શકે છે જે સમગ્ર વિશ્વમાં નાણાંની અસર અને ડોલરની મજબૂતાઈને અસર કરી શકે છે. 

યુએસ ફેડરલ રિઝર્વે તેના અંદાજમાં સુધારો કર્યા બાદ અને રેટ કટની ગતિ ધીમી રહેશે તે પછી સમગ્ર વિશ્વમાં બોન્ડ યીલ્ડમાં વધારો થયો હતો. જો કે ઘણા લોકો ફેડના વલણને બદલવાની વાત કરી રહ્યા નથી, પરંતુ જો અમેરિકામાં ઢીલી રાજકોષીય નીતિની સાથે ટેરિફમાં વધારો થશે, તો ફેડને તેના વલણ પર પુનર્વિચાર કરવાની ફરજ પડશે. જો દરમાં વધારો થવાની સંભાવના છે, તો વૈશ્વિક નાણાકીય બજારોમાં ભારે ઉથલપાથલ થઈ શકે છે.