ચાલુ નાણા વર્ષમાં ફુગાવો સરેરાશ 5.4 ટકા રહેવાની શક્યતા

- વિકસિત અર્થતંત્ર ધરાવતા દેશોમાં ફુગાવો નોંધપાત્ર રીતે ઘટયો

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની છ સભ્યોની મોનેટરી પોલિસી કમિટીએ તેની ૨૦૨૪ની પ્રથમ બેઠકમાં પોલિસી રેપો રેટ અને તેના વલણ બંનેને યથાવત રાખ્યા હતા. તેમણે પોલિસી રેપો રેટને ૬.૫ ટકાના સ્તરે રહેવાની મંજૂરી આપી છે. મોનેટરી પોલિસી કમિટી કન્ઝયુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ આધારિત ફુગાવાના દરને ચાર ટકાના વૈધાનિક ફરજિયાત લક્ષ્યની નજીક ટકાઉ રાખવાનો ઇરાદો ધરાવે છે. આ દર લાંબા સમયથી નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકથી ઉપર રહ્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઑક્ટોબર ૨૦૨૩માં ઘટીને ૪.૯ ટકા થયા પછી, ડિસેમ્બરમાં તે ફરી વધીને ૫.૭ ટકા થઈ ગયો. ડિસેમ્બરમાં કોર ફુગાવાનો દર ઘટીને ૩.૮ ટકાના ચાર વર્ષની નીચી સપાટીએ રહ્યો હતો. ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં અસ્થિરતાએ હેડલાઇન ફુગાવાને લક્ષ્યાંકથી ઉપર રાખ્યો છે.

મોનેટરી પોલિસી કમિટીનો અંદાજ છે કે વર્તમાન નાણાકીય વર્ષમાં હેડલાઇન ફુગાવો સરેરાશ ૫.૪ ટકા રહેશે. જો કે, તે એવો પણ અંદાજ લગાવે છે કે આ દર ૨૦૨૪-૨૫માં ઘટશે અને તે સરેરાશ ૪.૫ ટકા હોઈ શકે છે જે લક્ષ્યની નજીક હશે. આ અંદાજ બે ોતોથી ખતરો હોઈ શકે છે. પ્રથમ ખોરાકના ભાવ છે. રવિ સિઝનની વાવણીમાં સુધારો થયો હોવા છતાં, પ્રતિકૂળ હવામાન અને જળાશયોમાં પાણીનું નીચું સ્તર નજીકના ભવિષ્યમાં ઉત્પાદનને અસર કરી શકે છે.

બીજું, હાલમાં લાલ સમુદ્રના ક્ષેત્રમાં અશાંતિ અને પશ્ચિમ એશિયામાં ભૌગોલિક રાજકીય તણાવની સ્થિતિ છે. તેનાથી સપ્લાય ચેઈન ખોરવાઈ શકે છે અને કિંમતો પર દબાણ આવી શકે છે. આ જોખમો સિવાય, મધ્યસ્થ બેંક એકદમ આરામદાયક સ્થિતિમાં હોય તેવું લાગે છે. વર્તમાન ચક્રમાં એકીકૃત દરમાં ૨૫૦ બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો થયો હતો અને તેની અસર હજુ પણ સિસ્ટમમાં જોવા મળી રહી છે, જે ફુગાવાને ઘટાડવામાં મદદ કરશે. નાણાકીય નીતિના ઉદ્દેશ્યો હાંસલ કરવા માટે રિઝર્વ બેંક તરલતાની સ્થિતિનું પણ સંચાલન કરી રહી છે.

ભારતીય અર્થતંત્રમાં મજબૂત વૃદ્ધિ સેન્ટ્રલ બેંકને ફુગાવાના સંચાલન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માટે પોલિસી સ્પેસ પ્રદાન કરે છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં જીડીપી ૭.૩ ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામવાનો અંદાજ છે અને મોનેટરી પોલિસી કમિટીનો અંદાજ છે કે ભારતીય અર્થતંત્ર ૨૦૨૪-૨૫માં સાત ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામશે. હાલમાં, બાહ્ય ખાતા પર પણ કોઈ જોખમ દેખાતું નથી.

વિકસિત અર્થતંત્ર ધરાવતા દેશોમાં ફુગાવો નોંધપાત્ર રીતે ઘટયો છે. યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ વ્યાજદરમાં ક્યારે ઘટાડો કરશે તેની અટકળોમાં નાણાકીય બજારો વ્યસ્ત છે. હાલમાં દરોમાં વધારો થવાની કોઈ શક્યતા જણાતી નથી. 

રિઝર્વ બેંકના નેતૃત્વએ સ્પષ્ટતા કરી હતી કે સતત બિન-અનુપાલનના કિસ્સામાં પેટીએમ પેમેન્ટ્સ બેંક સામે સુપરવાઇઝરી પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા અને આવી ક્રિયાઓ નિયમન કરતી કંપનીઓ સાથે વ્યાપક દ્વિપક્ષીય સંવાદ પછી જ લેવામાં આવે છે. તે નિયમનકારી આવશ્યકતાઓને પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ જતા નિયમનકારને પગલાં લેવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. રિઝર્વ બેંકે ખાતરી કરવી જોઈએ કે આ સમયગાળા દરમિયાન ગ્રાહકોને ઓછામાં ઓછી અસુવિધાનો સામનો કરવો પડે. નિયમનકાર આગામી સમયમાં આ મુદ્દા પર ખછઊજ (વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો) બહાર પાડશે જે આ મુદ્દા પર વધુ સ્પષ્ટતા પ્રદાન કરશે.